بررسی شرایط اعتراض به قرار و مهلت آن
تعریف قرار:
در آیین دادرسی، تصمیمات دادگاه به دو دسته حکم و قرار تقسیم میشوند. بر اساس ماده ۲۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر رأی دادگاه به ماهیت دعوا و قاطع آن باشد، حکم است و در غیر این صورت، قرار نامیده میشود.
قرارها شامل دو نوع اصلی هستند:
- قرارهای اعدادی: برای آمادهسازی پرونده جهت صدور رأی قاطع صادر میشوند.
- قرارهای قاطع: موجب خروج پرونده از مرجع رسیدگیکننده میشوند، مانند قرار رد دعوا یا قرار منع تعقیب.
اعتراض به قرارها بسته به نوع قرار، شرایط خاصی دارد که در قوانین مختلف از جمله آیین دادرسی مدنی و کیفری مشخص شدهاند.
اعتراض به قرار منع تعقیب
تعریف و مستند قانونی:
قرار منع تعقیب یکی از قرارهای نهایی در مرحله دادسرا است. این قرار زمانی صادر میشود که:
- عمل ارتکابی متهم جرم نباشد.
- ادله کافی برای انتساب جرم به متهم وجود نداشته باشد.
ماده ۲۶۵ قانون آیین دادرسی کیفری مقرر میدارد که بازپرس در این شرایط، قرار منع تعقیب صادر و پرونده را به دادستان ارسال میکند.
مهلت اعتراض:
مطابق تبصره ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی کیفری:
- افراد مقیم ایران: ۱۰ روز پس از تاریخ ابلاغ فرصت دارند.
- افراد مقیم خارج از ایران: یک ماه پس از تاریخ ابلاغ فرصت دارند.
مرجع رسیدگی به اعتراض:
اعتراض به قرار منع تعقیب توسط شاکی صورت میگیرد و مرجع رسیدگیکننده به این اعتراض، دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم مورد نظر است.
شرایط عمومی اعتراض به قرارها
- قرارهای قابل اعتراض:
همه قرارها قابل اعتراض نیستند. تنها قرارهایی که در قوانین به صراحت قابلیت اعتراض دارند، میتوانند مورد اعتراض قرار گیرند. به عنوان مثال:- قرار منع تعقیب (توسط شاکی)
- قرار بازداشت موقت (توسط متهم یا وکیل)
- مهلت قانونی:
مهلت اعتراض معمولاً بر اساس نوع قرار و محل اقامت فرد (ایران یا خارج از کشور) متفاوت است. - نحوه اعتراض:
اعتراض باید با ارائه دادخواست به مرجع مربوطه صورت گیرد. در این خصوص:- در امور مدنی: دادخواست باید به دادگاه تجدیدنظر یا دیوان عالی کشور ارسال شود.
- در امور کیفری: اعتراض به مرجع صالح، مانند دادگاه رسیدگیکننده به جرم، ارسال میشود.
نتیجهگیری:
اعتراض به قرار، ابزاری قانونی برای طرفین دعواست که از طریق آن میتوانند از حقوق خود دفاع کنند. آگاهی از مهلتها و شرایط اعتراض، به شاکی یا متهم امکان میدهد تا بهموقع و در چهارچوب قانون، اعتراض خود را ثبت کنند.
بررسی امکان اعتراض به قرار جلب به دادرسی
تعریف قرار جلب به دادرسی:
مطابق بند ابتدایی ماده ۲۶۵ قانون آیین دادرسی کیفری، قرار جلب به دادرسی زمانی صادر میشود که:
- عمل ارتکابی جرم محسوب شود.
- ادله کافی برای انتساب جرم به متهم وجود داشته باشد.
این قرار توسط بازپرس صادر و به دادستان ارسال میشود. پس از تأیید دادستان، پرونده به دادگاه کیفری ارسال میگردد تا اتهام به متهم تفهیم شود و رسیدگی آغاز شود.
آیا قرار جلب به دادرسی قابل اعتراض است؟
قرار جلب به دادرسی قابل اعتراض نیست.
بر اساس ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی کیفری، قانونگذار موارد قابل اعتراض را مشخص کرده است که شامل قرارهای زیر میشود:
- برای متهم:
- قرار تأمین خواسته.
- قرار ابقاء یا تشدید تأمین.
- قرار بازداشت موقت.
- برای شاکی:
- قرار اناطه.
- قرار موقوفی تعقیب.
- قرار منع تعقیب.
از آنجایی که در این ماده اشارهای به امکان اعتراض به قرار جلب به دادرسی نشده است، این قرار در زمره قرارهای غیرقابل اعتراض قرار میگیرد.
آثار قرار جلب به دادرسی
- احضار متهم: پس از صدور این قرار، متهم به دادگاه احضار میشود.
- تفهیم اتهام: دادگاه کیفری پس از حضور متهم، اتهام وارده را تفهیم میکند.
- ارسال پرونده به دادگاه: پرونده برای رسیدگی به دادگاه کیفری صالح ارسال میشود.
چرا قرار جلب به دادرسی قابل اعتراض نیست؟
- این قرار ماهیتاً تصمیم نهایی محسوب نمیشود و تنها مرحلهای از جریان دادرسی کیفری است.
- متهم در مرحله رسیدگی دادگاه کیفری میتواند از حقوق دفاعی خود بهرهمند شود و ادله بیگناهی خود را ارائه دهد.
- اعتراض به این قرار در مرحله بازپرسی ممکن است منجر به طولانیتر شدن روند رسیدگی شود و هدف قانونگذار از تسریع در رسیدگیهای کیفری را مختل کند.