قیم کیست و چه وظایفی دارد؟
در حقوق ایران، قیم به فردی اطلاق میشود که به عنوان سرپرست، مسئولیت اداره امور مالی و غیرمالی محجورین (صغار، مجانین و افراد سفیه) را بر عهده دارد. در این بخش به تشریح جایگاه، وظایف و موارد نصب قیم پرداخته میشود.
۱٫ تعریف قیم
قیم به شخصی گفته میشود که توسط دادگاه برای سرپرستی و اداره امور مالی و غیرمالی افراد محجور تعیین میشود. قیم وظیفه دارد تا از حقوق محجور و منافع او حمایت کند و تصمیمات لازم را در امور مربوط به او اتخاذ نماید.
۲٫ موارد نصب قیم
قیم در شرایط خاصی نصب میشود، از جمله:
- صغار: اگر فرد صغیر (زیر ۱۸ سال) ولی خاص (مانند پدر یا جد پدری) نداشته باشد، برای او قیم تعیین میشود.
- مجانین: افرادی که به علت جنون نمیتوانند امور خود را مدیریت کنند و ولی خاصی ندارند، قیم برای آنها نصب میشود.
- غیر رشید: افرادی که به دلیل سفه (عدم عقل معاش) نمیتوانند بهدرستی امور مالی خود را اداره کنند. این افراد نیز اگر ولی خاصی نداشته باشند، قیم برایشان تعیین میشود.
وظایف قیم
در حقوق ایران، قیم دارای وظایف و مسئولیتهای مشخصی است که به منظور حمایت از محجورین و مدیریت امور مالی و غیرمالی آنها طراحی شده است. این وظایف تحت قوانین مدنی و امور حسبی قرار دارند و شامل موارد زیر میباشند:
۱٫ مراقبت و نگهداری از محجور
قیم موظف است تا از محجور بهخوبی مراقبت کند و از سلامت و رفاه او در زمینههای مختلف، بهویژه در امور مالی، اطمینان حاصل نماید. این وظیفه شامل نگهداری از اموال و مدیریت صحیح آنها نیز میشود.
۲٫ پرداخت نفقه واجبالنفقه
قیم باید نفقه افراد واجبالنفقه تحت سرپرستی محجور را پرداخت کند. این افراد معمولاً شامل همسر و فرزندان محجور هستند که بر اساس قوانین اسلامی و حقوقی، قیم مسئول تأمین مخارج زندگی آنهاست.
۳٫ ارائه حساب سالانه به دادستان
قیم باید هر ساله گزارشی از وضعیت مالی محجور و نحوه مدیریت اموال او به دادستان ارائه دهد. این گزارش باید شامل حسابهای مالی و توضیحات مربوط به درآمدها و هزینههای محجور باشد تا دادستان بتواند بر فعالیتهای قیم نظارت کند.
۴٫ پیگیری امور بهداشت و درمان
قیم مسئول است تا امور مربوط به بهداشت و درمان محجور را پیگیری کند و هزینههای مربوط به درمان او را پرداخت نماید. این شامل انتخاب پزشک، مراجعه به مراکز درمانی و تأمین داروهای مورد نیاز نیز میشود.
۵٫ اجازه اشتغال به کار
قیم میتواند بر اساس صلاحدید خود، اجازه اشتغال به کار و پیشه را به محجور بدهد. این تصمیم باید با توجه به منافع محجور و شرایط او اتخاذ شود و قیم باید از اثرات شغف و کار بر زندگی محجور آگاهی داشته باشد.
۶٫ نظارت بر زندگی روزمره
قیم وظیفه دارد که بر زندگی روزمره محجور نظارت کند و اطمینان حاصل نماید که او از حقوق خود بهرهمند است. این شامل مراقبت از رفتارهای اجتماعی و حقوقی محجور نیز میشود.
۷٫ تصمیمگیری در امور مالی و غیرمالی
قیم باید در امور مالی و غیرمالی محجور تصمیمگیری کند و بهعنوان نماینده او در معاملات و قراردادها عمل نماید. این تصمیمات باید به نفع محجور و در راستای حفظ منافع او اتخاذ شوند.