معامله در حالت مستی، خواب و بیهوشی
معاملات و قراردادها جزء حقوق اساسی مدنی افراد به شمار میروند و بنابراین ضروری است که افراد از شرایط و ضوابط این موضوع آگاهی داشته باشند. هر فرد باید بداند که معاملات و قراردادها بر حقوق و تعهدات او تأثیر میگذارند و منجر به ایجاد مسئولیتهایی میشوند. برای اینکه یک قرارداد معتبر باشد، لازم است که شرایط خاصی وجود داشته باشد. قانون مدنی ایران، بهویژه در ماده ۱۹۰، به این موضوع اشاره کرده است و تأکید میکند که برای صحت یک معامله، باید شرایط مشخصی وجود داشته باشد. در صورت فقدان یا نقص هر یک از این شرایط، معامله ممکن است باطل یا غیرنافذ شود.
یکی از شرایط اساسی برای انعقاد قرارداد، وجود قصد و رضایت طرفین است. در ماده ۱۹۱ قانون مدنی تصریح شده که «عقد محقق میشود به قصد انشاء به شروط مقرون بودن چیزی که دلالت بر قصد کند». به عبارت دیگر، این ماده تأکید میکند که اراده و نیت طرفین برای ایجاد تعهدات باید روشن و مشخص باشد. اگر طرفین به دنبال ایجاد اثر حقوقی نباشند، معامله اعتبار نخواهد داشت. نبود قصد، مانند معامله صوری، موجب بطلان معامله میشود، در حالی که عدم رضایت، مانند معاملات تحت اکراه یا معاملات فضولی، ممکن است منجر به عدم نفوذ قرارداد شود.
قصد انشاء به معنای نیت واقعی طرفین برای ایجاد یک اثر حقوقی است. در این راستا، اراده باید به طور واضح و شفاف ابراز شود تا نشان دهد که طرفین واقعاً میخواهند قراردادی را منعقد کنند. بهعلاوه، قانونگذار با تأکید بر ضرورت وجود قصد و رضایت، به اهمیت آگاهی و اختیار افراد در هنگام انعقاد قرارداد اشاره میکند. این بدان معناست که هر فرد باید از محتوای قرارداد آگاه باشد و با اراده آزاد به امضای آن اقدام کند تا حقوق خود و دیگران مورد نقض قرار نگیرد.
از طرفی، در ماده ۱۹۵ قانون مدنی اشاره شده است که اگر فردی در حال مستی، بیهوشی یا خواب معامله کند، آن معامله به واسطه فقدان قصد باطل است. این ماده نشان میدهد که در شرایطی که فرد نمیتواند اراده و نیت خود را به درستی بیان کند، مانند مستی یا بیهوشی، قرارداد باطل خواهد بود. به عبارت دیگر، اگر شخصی در یکی از این شرایط اقدام به معامله کند، آن معامله اعتبار نخواهد داشت و هیچیک از طرفین نمیتوانند به آثار آن استناد کنند.
حالاتی مانند مستی، خواب و بیهوشی به عنوان شرایطی در نظر گرفته میشوند که مانع از ایجاد قصد انشاء و در نهایت انعقاد صحیح قرارداد میشوند. بر اساس این ماده، اگر معاملهای در یکی از این حالات یا در هر حالتی که منجر به از بین رفتن قصد یکی از طرفین شود، انجام شود، آن معامله باطل است. البته باید به یاد داشت که اصل در معاملات، صحت است و بنابراین، کسی که ادعا کند در هنگام معامله مست، بیهوش یا خواب بوده است، باید این ادعا را اثبات کند.
با توجه به اینکه اصل بر صحت معاملات است، اگر فردی ادعا کند که در شرایط خاصی مانند مستی، بیهوشی یا خواب معامله کرده است، باید این ادعا را با شواهد و مدارک اثبات کند. در واقع، بار اثبات بر عهده ادعا کننده است و او باید بتواند دلایل کافی ارائه دهد که نشان دهد در زمان معامله به حالت مستی، خواب یا بیهوشی بوده است.
اگر ادعای عدم قصد بر اساس مستی یا بیهوشی اثبات شود، معامله به دلیل فقدان قصد باطل خواهد بود و هیچ تعهدی از سوی طرفین ایجاد نخواهد شد. در این حالت، ممکن است طرفین بتوانند پیگیریهای قانونی برای بازگشت به وضعیت قبلی یا جبران خسارتهای احتمالی انجام دهند.
این موضوع اهمیت آگاهی و مسئولیت شخصی را در هنگام انجام معاملات نشان میدهد. افراد باید در شرایطی که ممکن است بر روی تصمیمگیریهای خود تأثیر بگذارد، از انجام معاملات خودداری کنند تا از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری کنند. به طور کلی، ماده ۱۹۵ قانون مدنی بر اهمیت وجود قصد در انعقاد قرارداد تأکید میکند و این موضوع نشاندهنده حفاظت از حقوق افراد در شرایط خاص است. همچنین، یادآور این است که افراد باید نسبت به وضعیت خود آگاهی داشته باشند و در شرایط غیرعادی اقدام به معامله نکنند تا از بروز مسائل حقوقی جلوگیری شود.
در نهایت، بهمنظور ایجاد یک قرارداد معتبر و موثر، لازم است که طرفین از شرایط قانونی و حقوقی آگاه باشند و در هنگام انعقاد قرارداد به دقت عمل کنند. این آگاهی به آنها کمک خواهد کرد تا از حقوق خود دفاع کنند و از بروز اختلافات و مسائل حقوقی در آینده جلوگیری نمایند. با توجه به اینکه معاملات و قراردادها بهطور مستقیم بر زندگی افراد تأثیر میگذارند، توجه به جزئیات و شرایط آنها امری ضروری است.