منع اشتغال زوجه توسط زوج
مطابق ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی ایران، شوهر میتواند زن خود را از اشتغال به شغلی که به مصالح خانوادگی یا حیثیات خانواده آسیب میزند، منع کند. این منع باید بر اساس دلایل معقول و اثبات شده صورت گیرد و در صورتی که زن به این منع تمکین نکند، شوهر میتواند اقدامات قانونی جهت عدم تمکین او انجام دهد.
با این حال، طبق ماده ۱۸ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۳، زن نیز میتواند از دادگاه درخواست منع اشتغال شوهر به شغلی که برای خانواده مشکلات مالی یا اجتماعی ایجاد میکند، نماید. دادگاه در این حالت، فقط اگر اختلالی در معیشت خانواده به وجود نیاید، میتواند اقدام به منع اشتغال شوهر کند.
راهگریز برای جلوگیری از منع اشتغال زوجه توسط زوج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اثبات ضرورت شغل برای زن: اگر شغل زن برای تامین نیازهای مالی خانواده یا تحقق اهداف شخصی و اجتماعی او ضروری باشد، زن میتواند این موضوع را به دادگاه اثبات کند تا از منع اشتغال جلوگیری کند.
- آثار منفی شغل بر زندگی خانوادگی: در صورتی که زن بتواند نشان دهد که شغل او تاثیری منفی بر زندگی خانوادگی و حیثیت خانوادگی ندارد، ممکن است دادگاه نظر به ادامه اشتغال زن بدهد.
- توافقات قبلی: اگر در زمان ازدواج توافقی بر سر اشتغال زن وجود داشته باشد که به نفع هردو طرف باشد، ممکن است این توافق در دادگاه تاثیرگذار باشد.
- موافقت با اشتغال: در برخی موارد، اگر زوج با شغل زن مخالف نباشد یا در مواردی که زن شغلی را در نظر داشته باشد که برای مصالح خانوادگی و شأن خانواده مناسب باشد، ممکن است از اقدام قانونی در این زمینه جلوگیری شود.
دلایل قابل قبول برای منع اشتغال زوجه توسط زوج:
منافی بودن شغل زن با مصالح خانوادگی:
یکی از دلایل رایج برای منع اشتغال زن این است که شغل او به مسئولیتهای خانوادگی و وظایف مادرانه یا زناشویی او آسیب وارد کند. بهعنوان مثال، اگر زن نتواند همزمان با شغل خود به تربیت فرزند، مراقبت از خانه و یا حفظ روابط زناشویی توجه کند، شوهر میتواند از این موضوع بهعنوان دلیلی برای منع اشتغال او استفاده کند. در این حالت، زن باید شغلی انتخاب کند که با مصالح خانوادگی و وظایفش منافات نداشته باشد.
- منافی بودن شغل زن با حیثیت خودش یا شوهرش:
اگر شغل زن باعث آسیب به حیثیت یا اعتبار خودش یا شوهرش شود، مرد میتواند از دادگاه درخواست منع اشتغال زن کند. بر اساس شرع اسلام، هیچ وظیفهای بر عهده زن برای تأمین معیشت خانواده نیست و او میتواند شغل خود را ترک کرده و از شوهرش نفقه دریافت کند. اگر شغل زن با اعتبار یا حیثیت خانواده تناقض داشته باشد (مثلاً شغل زن در زمینهای که به نظر عمومی یا عرف جامعه نامناسب است)، مرد میتواند دلایل خود را به دادگاه ارائه دهد و درخواست منع اشتغال کند. در این صورت، دادگاه بر اساس مدارک و شواهد ارائهشده، حکم نهایی را صادر خواهد کرد.
در هر دو مورد، برای اثبات دلایل منع اشتغال، مرد باید مدارک و شواهد کافی ارائه کند. این مدارک میتواند شامل دلایل مستند برای آسیب به مصالح خانوادگی یا حیثیت فردی باشد. در نهایت، دادگاه پس از بررسی مدارک و دلایل، تصمیم میگیرد که آیا منع اشتغال زن قابلقبول است یا خیر.
افزودن حق اشتغال زوجه به شرایط ضمن عقد نکاح
افزودن حق اشتغال زوجه به شرایط ضمن عقد نکاح یکی از راهکارهای مؤثر برای جلوگیری از منع اشتغال زن توسط شوهر است. طبق قانون، زن میتواند با توافق شوهر، حق اشتغال خود را در هنگام عقد به صورت شرطی در عقدنامه ذکر کند. این شرط، در واقع به زن این امکان را میدهد که پس از ازدواج و در صورت لزوم، از اشتغال خود به شغلهای مختلف محروم نشود.
مزایای افزودن حق اشتغال زوجه به عقد:
- موافقت پیشینی شوهر:
اگر در شرایط ضمن عقد، شوهر با اشتغال زن موافقت کرده باشد، بعداً نمیتواند از اشتغال او جلوگیری کند، زیرا این موضوع بهعنوان یک تعهد قانونی در نظر گرفته میشود. در این صورت، زن میتواند با استناد به این توافق، از حق خود برای اشتغال دفاع کند. - تضمین حقوق زن:
افزودن این شرط، بهویژه در شرایطی که زن به شغل خاصی نیاز دارد یا آن را برای توسعه شخصی و مالی خود ضروری میداند، میتواند از حقوق او در برابر هرگونه محدودیت احتمالی محافظت کند. - توانایی دفاع از حق اشتغال:
اگر شوهر بعد از ازدواج بخواهد اشتغال زن را منع کند، زن میتواند با استناد به شرط ذکر شده در عقدنامه، از حق خود برای اشتغال دفاع کند.
نکته مهم:
افزودن شرط اشتغال به عقدنامه، نیاز به موافقت شوهر دارد. اگر شوهر با این موضوع موافقت نکند، حتی اگر در عقدنامه ذکر شود که زن شاغل است، این شرط بهعنوان تعهد قانونی و قابلاجرا در نظر گرفته نمیشود و نمیتواند در آینده برای زن بهعنوان یک دفاع قانونی استفاده شود.
بنابراین، بهترین روش برای تضمین حق اشتغال زن، افزودن این شرط به شرایط ضمن عقد و جلب موافقت شوهر در زمان عقد است.
برابری زن و مرد در منع اشتغال همسر
طبق ماده ۱۸ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۵، نه تنها شوهر میتواند از اشتغال همسر خود جلوگیری کند، بلکه زن نیز حق دارد مرد را از ادامه اشتغال منع کند. در صورتی که زن معتقد باشد که شغل شوهرش برای خانواده مشکلاتی به وجود میآورد یا بر حسب شرایط خاصی برای او مضر است، میتواند درخواست منع اشتغال شوهر خود را به دادگاه ارائه دهد.
شرایط و مراحل درخواست زن برای منع اشتغال شوهر:
- دلایل معتبر:
درخواست زن برای منع اشتغال شوهر باید بر اساس دلایل قوی و معتبر باشد. به عبارت دیگر، زن باید دلایل قانعکنندهای برای درخواست خود داشته باشد که ممکن است شامل مشکلات مالی خانواده به دلیل شغل شوهر، تأثیر منفی شغل شوهر بر تربیت فرزند یا مسائل اجتماعی و اخلاقی باشد. - بررسی دادگاه:
پس از ارائه درخواست، دادگاه دلایل زن را بررسی کرده و در صورتی که این دلایل کافی باشد، ممکن است حکم به منع اشتغال شوهر صادر کند. اما اگر دلایل ارائهشده قانعکننده نباشند، دادگاه درخواست زن را رد خواهد کرد. - مثالهای ممکن:
بهعنوان مثال، زن میتواند از دادگاه درخواست کند که شوهرش را به دلیل شغلی که با حیثیت خانواده مغایر است یا از نظر شرعی یا قانونی نادرست است (مانند شغلهایی که درآمد آنها حرام است) منع کند.
در نتیجه، همانطور که مرد میتواند از اشتغال زن جلوگیری کند، زن نیز بر اساس قانون حمایت خانواده، این حق را دارد که شوهر خود را از ادامه شغلش منع کند، مشروط به اینکه دلایل او برای دادگاه قابل قبول و معتبر باشد.