شرایط فرزندخواندگی
چه کسانی می‌توانند فرزندخوانده داشته باشند؟
در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست و آیین‌نامه اجرایی آن، متقاضیان سرپرستی همچون زوجین نابارور و بدون فرزند، زوجینی که فقط یک کودک دارند و همچنین زنان و دختران مجرد بالای ۳۰ سال را نیز شامل شده است؛ در حالی که پیش از آن در قانون قبلی تنها زوجینی که پنج سال از زندگی مشترکشان گذشته و نابارور بودند، می‌توانستند کودکی را تحت سرپرستی بگیرند.
جایگزین ارث به جای ارث
بر اساس قوانین کشور، فرزندخوانده ارث نمی‌برد، بنابراین قانونگذار برای تأمین آینده کودک روش‌هایی را در نظر گرفته که به آنها جایگزین‌های ارث گفته میشود؛ از جمله تملک بخشی از اموال متقاضیان سرپرستی به نفع فرزندخوانده در یکی از دفاتر اسناد رسمی و بیمه کردن عمر متقاضیان سرپرستی نزد یک شرکت بیمه سهامی ایران به نفع آینده کودک.
فرزندخوانده‌ها چگونه شناسنامه می‌گیرند؟
متقاضیان سرپرستی باید ابتدا به بهزیستی مراجعه کرده و بعد از تأیید بهزیستی به دادگاه صالح برای تأیید صلاحیت‌های قانونی چون عدم سوءسابقه، مسائل هویتی، اسناد ازدواج، امور پزشکی قانونی و… مراجعه کنند. برای رعایت احوال شخصی کودک و فرد یا زوجین سرپرست، مفاد حکم سرپرستی تنها در اسناد مسکوت و محرمانه اداره ثبت‌احوال، ثبت و ضبط خواهد شد.
اداره ثبت‌احوال مکلف است پس از ابلاغ حکم قطعی سرپرستی توسط دادگاه، با اعلام و حضور زوجین یا زنان سرپرست نسبت به اجرای حکم و صدور شناسنامه با مشخصات زوجین سرپرست یا سرپرست منحصر (دختر یا زن سرپرست بالای ۳۰ سال) با درج توضیحات لازم اقدام کند. انتخاب نام نیز توسط سرپرست صورت خواهد گرفت.
برای کودکانی که سرپرست منحصر آنها، یک زن مجرد است، شناسنامه فرد تحت سرپرستی با مشخصات کامل شناسنامه‌ای سرپرست و نام کوچک پدر فرضی به پیشنهاد سرپرست صادر خواهد شد.
شیوه واگذاری فرزندخوانده به خارج‌نشینان
مطابق قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب ۱۳۹۲، ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز در صورت داشتن شرایط مندرج در قانون، می‌توانند متقاضی سرپرست کودکان داخل باشند و مراحلی چون مصاحبه مددکاری، بازدید از منزل و… از سوی سرکنسول‌گری ایران در کشور مربوطه بررسی و تأیید میشود./اختبار
شرایط جدید فرزند خواندگی
در قانون جدید علاوه بر خانواده‌هایی که فرزند ندارند به خانواده‌هایی که فرزند دارند نیز، فرزند اهدا میشود.
زنان بالای ۳۰ سال مجرد می‌توانند صاحب فرزندخوانده شوند.
در قانون قبلی فقط کودکان زیر ۱۲ سال به فرزندخواندگی می‌رفتند اما اکنون تا ۱۶ سالگی مجاز شده است.
همچنین در قانون قبلی باید بخشی از املاک به اسم فرزندخوانده می‌شد اما اکنون این موضوع به قاضی سپرده شده و اگر خانواده صلاحیت فرزندخواندگی را داشته باشند با شرایطی که قاضی در نظر می‌گیرد این موضوع پیگیری میشود.
در قانون قبلی فقط کودکان بی‌سرپرست به فرزندخواندگی داده میشود اما اکنون کودکان بدسرپرست هم اگر عدم صلاحیت خانواده‌هایشان احراز شود می‌توانند به صورت «امین موقت» یا «دائمی» به فرزندخواندگی بروند.
نداشتن سوء پیشینه و داشتن تحصیلات و سن کم از مواردی است که در کنار صلاحیت رفتاری و اخلاقی خانواده و تمکین مالی در نظر گرفته میشود.