مطالبه خسارت بر هم زدن نامزدی

به طور کلی نامزدی یا وعده ازدواج را می توان قراردادی دانست که دو نفر به منظور ازدواج در آینده با هم می بندند ؛ با این حال بر اساس ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی کند . بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده است ، می توانند از وصلت مذکور امتناع نموده و طرف دیگر نمی تواند او را مجبور به ازدواج کرده و یا به دلیل امتناع از عقد نکاح ، خسارتی بگیرد . اما در قانون مدنی سابق امکان مطالبه خسارت نامزدی که به صورت عمدی بر هم خورده مورد پیش بینی قرار گرفته و حکم آن بیان شده بود ؛ اما این قانون اصلاح شده و امکان مطالبه خسارات ناشی از بر هم خوردن نامزدی به شیوه دیگری امکان پذیر خواهد بود . به همین مناسبت در ادامه این مقاله پس از بررسی مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی در قانون مدنی و شرایط آن یعنی بر هم زدن نامزدی بدون وجود دلیل موجه و جبران خسارات متعارف ناشی از به هم خوردن نامزدی ، در نهایت امکان مطالبه خسارات نامزدی را مورد تحلیل قرار خواهیم داد .

مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی

علاوه بر این که ضمن ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی امکان استرداد هدایای دوران نامزدی وجود دارد ، امکان مطالبه خسارات دوران نامزدی یا خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی توسط یکی از نامزدها نیز در ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی مورد پیش بینی قرار گرفته بود که بر اساس این ماده : ” اگر یکی از نامزدها وصلت منظور را بدون علت موجهی به هم بزند ؛ در حالی که طرف مقابل یا ابوین او یا اشخاص دیگر به اعتماد وقوع ازدواج مغرور شده و مخارجی کرده باشند ، طرفی که وصلت را به هم زده است ، باید از عهده خسارات وارده بر آید ؛ ولی خسارات مزبور فقط مربوط به مخارج متعارفه خواهد بود ” .

بنابراین بر اساس قانون مدنی ، امکان مطالبه خسارات نامزدی برای هر یک از نامزدها ضمن این ماده مورد پیش بینی قرار گرفته بود که البته با وجود شرایط مطالبه خسارات نامزدی مذکور در این ماده ، می توانست مورد مطالبه قرار گیرد . لذا در ادامه این مقاله شرایط مطالبه خسارات بر هم زدن نامزدی که در این ماده ذکر شده است را مورد بررسی قرار می دهیم که این شرایط عبارتند از بر هم زدن نامزدی بدون وجود دلیل موجه و جبران خسارات متعارف ناشی از به هم خوردن نامزدی .

بر هم زدن نامزدی بدون وجود دلیل موجه

بر اساس ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی ، یکی از مهم ترین شرایط امکان مطالبه خسارات و ضررهای ناشی از بر هم خوردن نامزدی آن است که نامزدی بدون دلیل موجه به هم خورده باشد و کسی که نامزدی را به هم زده است ، علت به خصوصی برای به هم زدن نامزدی نداشته باشد . بنابراین ، اگر یکی از نامزدها به طرف مقابل در مورد شغل یا خانواده خود دروغی گفته و فریبکاری یا تدلیس در ازدواج نموده باشد و بعدا این موضوع روشن می شد ، طرف مقابل او امکان مطالبه خسارت ناشی از بر هم خوردن نامزدی را نداشت ؛ چرا که خود وی و پنهان کاری او دلیل بر هم خوردن نامزدی بوده و از ابن بابت امکان مطالبه خسارتی را نخواهد داشت . در مقابل ، اگر بر هم خوردن نامزدی از روی قصد و عمد بوده و هیچ دلیل موجهی برای بر هم زدن نامزدی وجود نداشته باشد ، امکان مطالبه خسارات ناشی از بر هم خوردن نامزدی وجود خواهد داشت .

جبران خسارات متعارف ناشی از به هم خوردن نامزدی

یکی دیگر از شرایط امکان مطالبه خسارات و ضرر نامزدی و بر هم خوردن آن بر اساس ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی آن است که تنها مخارج متعارف قابل مطالبه خواهد بود ؛ همچون هزینه اجاره خانه ، دوختن لباس عروسی ، جشن نامزدی در حدود شئون زن و مرد . ولی اگر یکی از نامزدها مخارج غیر متعارفی از قبیل مهمانی های  غیر معمول و یا مسافرت های تفریحی پر خرج و غیره کرده باشد ، امکان مطالبه خسارات ناشی از آن وجود نخواهد داشت .

لازم به ذکر است که ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی در اصلاحاتی که ضمن بازنگری سال ۱۳۷۰ در قانون مدنی به عمل آمده ، حذف گردیده است ؛ بنابراین با استناد به این ماده امکان مطالبه خسارات ناشی از نامزدی وجود نخواهد داشت . با این حال ، به نظر می رسد که بر طبق قواعد عام مسئولیت مدنی زیان های ناشی از بر هم زدن نامزدی بدون دلیل موجه قابل مطالبه باشد ؛ چرا که بر هم زدن نامزدی بدون دلیل موجه به نوعی سوء استفاده از حق بوده و تقصیر محسوب می شود که موجب ضمان و مسئولیت مدنی خواهد بود . به همین دلیل هر یک از نامزدها می تواند به دادگاه مراجعه نموده و دادخواست مطالبه خسارات ناشی از بر هم خوردن نامزدی را تقدیم نماید