تعریف قانونی اموال غیر منقول
برای تعریف اموال غیر منقول باید به مواد ۱۲ تا ۱۸ قانون مدنی رجوع کرد. بر اساس ماده ۱۲ اموال غیر منقول غیر قابل انتقال هستند. در واقع باید گفت که جابه‌جایی آن مال باعث خرابی و خسارت می‌شود. بر اساس ماده ۱۳ بناها و زمین‌ها و هرچیزی که در ساختمان و جز آن باشد، غیر منقول به حساب می‌آید.
همچنین باید گفت همه مواد و مصالحی که در آن ساختمان به کار گرفته شده باشد جزو اموال غیر منقول است. بر طبق ماده ۱۴ قانون مدنی نیز اموالی مانند مجسمه، نقاشی، آینه، ستون و نرده تزئینی و غیره که در ساختمان و یا زمین آن استفاده شده و به کار رفته است نیز اموال غیر منقول خواهد بود زیرا جابه‌جایی و نقل و انتقال آنها باعث ایجاد خرابی می‌شود.
بر اساس ماده ۱۶ همین قانون، همه درختان و نهال‌ها و غیره که در زمین کاشته شده‌اند مادامی که قطع نشوند، اموال غیر منقول هستند. همچنین طبق ماده ۱۷ قانون مدنی کل شور، حیوانات و وسایل استفاده شده در کشاورزی و باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی اموال غیر منقول محسوب می‌شوند.
البته لازم به ذکر است که تشخیص و تحلیل این مسئله از وظایف حاکم مربوط به پرونده است، چون ممکن است دارای جزئیات خاصی باشد و موجبات اختلاف را ایجاد کند. طبق ماده ۱۸ هم باید گفت که حقوقی مانند حق ارتفاع، حق انتفاع و مواردی مانند دعوای خلع ید و مانند آن تابع شرایط قوانین اموال غیر منقول خواهند بود.
نمونه های اموال غیر منقول
- زمین
- ساختمان (آپارتمان، ویلا، خانه، انباری، مغازه و غیره)
- معدن
- مصالح و مواد ساختمانی و لوله‌ها (در صورتی که در ساختمان و یا درون زمین استفاده شده باشد)
- مجسمه، نقاشی و دیگر آثار هنری در صورتی که درون زمین و یا ساختمان به‌کار رفته باشند و انتقال و حرکت آنها باعث آسیب دیدن و تخریبشان خواهد شد.
- محصولات و مواد کشاورزی تا زمانی که درو یا برداشت نشده باشند. اگر قسمتی از آنها هم برداشت یا چیده شده باشد، فقط همان قسمت منقول است و بقیه قسمت‌ها غیر منقول به حساب می‌آید.
- درخت، شاخه، نهال و قلمه مادامی که کنده یا قطع نشده باشند و به زمین وصل باشند، غیرمنقول به حساب میایند.
- تجهیزات و ابزارآلات آبیاری مانند پمپ آب و چاه، تجهیزات و ابزارآلات کشاورزی و حیواناتی که برای کشاورزی و برداشت به کار گرفته می‌شوند (مانند گاو) و دستگاه‌ها در صورتی که به کشاورزی اختصاص داده شده باشند، در دسته اموال غیرمنقول به حساب میایند.
انواع اموال غیر منقول
لیست اموال منقول و غیرمنقول شامل موارد متعددی است که در ادامه انواع اموال غیر منقول را به شما معرفی می‌کنیم.
اموال غیرمنقول ذاتی
برای بسیاری از افراد پیش می‌آید که زمین منقول است یا غیر منقول؟ بر اساس قانون مالی مانند زمین و معدن که به صورت ذاتی و بدون دخالت و اقدامات انسانی، قابلیت جابه‌جایی ندارند جزو اموال غیر منقول ذاتی محسوب می‌شوند.
اموال غیر منقول به خاطر عمل و دخالت انسان
مالی که در آغاز منقول بوده است و سپس به دلیل اقدام و دخالت‌های انسانی به زمین و یا بنایی وصل شده باشند؛ به صورتی که جابه‌جایی، انتقال و جدا کردن آنها باعث ایجاد خسارت در آنها می‌شود.
به عنوان مثال تیرآهن به صورت ذاتی یک مال منقول محسوب می‌شود، اما هنگامی که در سازه بنا ساختمانی استفاده و به کار گرفته شود دیگر بدون ایجاد خسارت و تخریب قابل جابه‌جایی و نقل و انتقال نخواهد بود؛ بنابراین تیرآهن و یا بلوکی که در یک بنا استفاده می‌شود، در دسته اموال غیر منقول به حساب می‌آید.
اموال غیر منقول از نوع حکمی
به مالی که به خاطر صلاحدید محاکم و بازداشت اموال، بخشی از یک مال غیرمنقول ذاتی به حساب می‌آید، مال غیرمنقول از نوع حکمی گفته می‌شود.
به عنوان مثال یک دستگاه پمپ آب که در یک بخش از زمین کشاورزی قابل استفاده باشد، مال غیر منقول از نوع حکمی به حساب می‌آید.
اموال غیرمنقول تبعی
حق انتفاع از اموال غیرمنقول مثل حق عمری و همین‌طور حق ارتفاق نسبت به مال غیر مانند خلع ید، حق سکنی و…