انحصار وراثت محدود چیست؟
انحصار وراثت محدود یک فرآیند اداری است که زمانی انجام می‌شود که ارزش مالی اموال به جا مانده از متوفی، کمتر از ۵۰ میلیون تومان باشد. در این صورت، انحصار وراثت محدود انجام می‌شود و نیازی به چاپ آگهی انحصار وراثت در روزنامه کثیرالانتشار نیست.
این نوع انحصار وراثت معمولاً برای پرونده‌هایی که ارزش مالی آنها کم است و فرآیند تقسیم اموال نسبتاً ساده‌تر است، اجرا می‌شود. از طریق انحصار وراثت محدود، می‌توان به سرعت به تقسیم اموال متوفی پرداخت و فرآیند اداری را ساده‌تر کرد.
در این نوع انحصار وراثت، ترتیبات و مراحل کلی مشابه انحصار وراثت عادی است، با این تفاوت که فرآیند آگهی‌ها و اطلاع‌رسانی‌های بیشتری لازم نیست و مسائل بیرونی اموال مورثه، مانند بدهی‌ها و امور اداری ساده‌تر اداره می‌شوند.
انحصار وراثت نامحدود چیست؟
انحصار وراثت نامحدود یک فرآیند اداری است که زمانی انجام می‌شود که ارزش مالی اموال به جا مانده از متوفی، بیشتر از ۵۰ میلیون تومان باشد. در این صورت، برای انجام انحصار وراثت نامحدود اقدام می‌شود.
تفاوت اصلی بین انحصار وراثت محدود و نامحدود در این است که در انحصار وراثت نامحدود، طبق مقررات، باید آگهی در روزنامه کثیرالانتشار چاپ شود. این آگهی‌ها به دیگر ارث‌بردگان و اشخاص ذی‌نفع اطلاع رسانی می‌کنند که فرآیند تقسیم اموال متوفی آغاز شده است و می‌توانند ادعاها و اعتراضات خود را ارائه کنند.
همچنین، مدت زمان مورد نیاز برای انجام انحصار وراثت نامحدود معمولاً بیشتر از انحصار وراثت محدود است، زیرا فرآیند چاپ آگهی‌ها و پاسخ به اعتراضات احتمالی زمان بیشتری را می‌طلبد.
طبقات ارث
در سیستم طبقات ارث، وراث قانونی متوفی به سه طبقه تقسیم می‌شوند. اگر ورثه‌ای در یک طبقه حضور داشته باشد، طبقات بعدی ارث نمی‌برند و فرآیند تقسیم اموال باقی‌مانده از متوفی بین وراث در طبقه حاضر انجام می‌شود. این سه طبقه به شرح زیر است:
- طبقه اول: این طبقه شامل پدر، مادر، فرزندان (کودکان) و نوه‌های متوفی است. به عبارت دیگر، وراث اولویت در این طبقه از افرادی هستند که به طور مستقیم از متوفی نسبت دارند.
- طبقه دوم: این طبقه شامل پدربزرگ، مادربزرگ، خواهران، برادران و فرزندان آنها (نیازمند به وجود ورثه از طبقه اول) می‌باشد.
- طبقه سوم: در این طبقه وراثان شامل خاله‌ها، عمه‌ها، عموها، دایی‌ها و فرزندان آنها (با فرض وجود ورثه از طبقه‌های قبلی) قرار دارند.
به طور کلی، وراثان از طبقات بالاتر در مراحل اولیه تقسیم ارث اولویت دارند و فقط در صورت عدم حضور هر ورثه در یک طبقه، وراثان از طبقات پایین‌تر به ارث می‌نشینند.
چه کسانی می‌توانند گواهی انحصار وراثت دریافت کنند؟
اشخاص زیر می‌توانند حق انحصار وراثت را داشته باشند:
- وراث سببی و نسبی متوفی: افرادی که بر اساس قوانین و اصول وراثتی به عنوان ورثه‌های متوفی تشخیص داده شده‌اند، از جمله وراثان سببی (بنا به روابط قرابتی) و وراثان نسبی (بنا به ماده ۹۰۷ قانون مدنی ایران).
- فرد طلبکار از متوفی: افرادی که مطالبه‌هایی مالی یا حقوقی نسبت به متوفی دارند و می‌توانند از اموال او برای رفع این مطالبه‌ها استفاده کنند.
- فرد وصی: شخصی که بر اساس وصیت‌نامه متوفی به عنوان وصی تعیین شده است و ارث از طریق وصیت‌نامه به او رسیده است.
- فردی که از اثبات وراثت و ارث بردن ایشان سود می‌برد: مثلاً یک فردی که اثبات وراثت یا ادعای ارث بردن یک شخص را با موفقیت انجام داده و به عنوان ورثه شناخته شده است.
- فرد موصی له: افرادی که بر اساس وصیت‌نامه متوفی، به عنوان موصی له تعیین شده‌اند و اختیار انجام اموری در مورد اموال متوفی را دارند.
- وکیل قانونی: وکیلی که به عنوان نماینده حقوقی هر یک از افراد فوق که حق انحصار وراثت را دارند، مشغول به فعالیت است. وکیل قانونی می‌تواند نماینده و کارگزار این افراد در امور قانونی و اداری مربوط به انحصار وراثت باشد.