جرم اختلاس از نگاه قانون

 جرم اختلاس از نگاه قانون

شرایط تحقق جرم اختلاس

هر جرمی دارای سه رکن قانونی، مادی و معنوی است، و برای تحقق جرم اختلاس نیز این سه عنصر حائز اهمیت است. به صورت خلاصه، این ارکان به شرح زیر است:

1. عنصر قانونی جرم اختلاس: این عنصر بر اساس ماده ۵ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری تعریف می‌شود. به طور کلی، شخص متهم به اختلاس باید از کارمندان و کارکنان ادارات، سازمان‌ها، شهرداری‌ها، مؤسسات دولتی و سایر نهادهای مذکور باشد و اموال متعلق به آن سازمان یا نهاد را به نفع خود یا دیگری برداشت یا تصاحب نماید.
2. عنصر مادی جرم اختلاس: این عنصر به عمل مرتکب مرتبط است. به عبارت دیگر، عملی که شخص متهم به اختلاس انجام داده است می‌تواند شامل برداشت، تصاحب یا اتلاف اموال باشد.
3. عنصر روانی جرم اختلاس: این عنصر مرتبط با سو نیت متهم به اختلاس است. به طور دقیق‌تر، شخص متهم باید با آگاهی و نیت دارایی را به نفع خود یا دیگری برداشت یا تصاحب نماید.

از ترکیب این سه عنصر، تحقق جرم اختلاس مشخص می‌شود.

 

انواع سو نیت برای تحقق حرم اختلاس

سو نیت برای تحقق جرم اختلاس می‌تواند در دو حالت، عمومی و خاص، محقق شود:

1. سوء‌نیت عام (General Intent): در این حالت، شخص متهم به اختلاس قصد برداشت و تصاحب اموال دولتی را دارد و این قصد به طور عمدی انجام می‌شود. این نوع سوء‌نیت عمومی معمولاً به دلیل آگاهی متهم از وجود ارکان جرم و همچنین اینکه اموال متعلق به دولت است، حاصل می‌شود.
2. سوء‌نیت خاص (Specific Intent): در این حالت، شخص متهم به اختلاس به طور خاص و با قصد تحقق نتیجه مجرمانه، مانند تملک، از بین بردن یا از دسترس خارج نمودن مال دولتی عمل می‌کند. در این نوع سوء‌نیت، متهم به طور عمدی و با آگاهی از عواقب خود عمل مجرمانه را انجام می‌دهد و منافع شخصی خود را به دست می‌آورد.

در هر دو حالت سوء‌نیت، قصد مجرمانه و ارتکاب عمل با آگاهی از معنای و تبعات آن لازم است. این ارتباط بین عمل مجرمانه و تحصیل نتیجه مجرمانه، به وضوح نشان‌دهنده وجود سوء‌نیت و عمل عامدانه می‌باشد.

 

مرجع صالح برای رسیدگی جرم اختلاس

تعیین مرجع صالح برای رسیدگی به دعاوی مربوط به جرم اختلاس بسیار حائز اهمیت است. به طور کلی، مرجع صالح برای رسیدگی به اینگونه دعاوی عموماً دادگاه کیفری است که در محل وقوع جرم قرار دارد.

اگر محل وقوع جرم اختلاس مشخص باشد، دادگاه محلی که این جرم اتفاق افتاده است، مرجع صالح برای رسیدگی به این دعاوی خواهد بود. در این صورت، دادگاه محلی که مختلس در آن محل اقدام به برداشت، تصاحب یا اتلاف مال نموده است، پس از تکمیل تحقیقات مقدماتی، پرونده را به دادگاه کیفری مربوطه ارسال می‌کند و رسیدگی به امر اختلاس در آنجا انجام می‌شود.

به طور کلی، این روند به منظور اطمینان از اینکه دعاوی مربوط به جرایم مانند اختلاس به درستی و با رعایت قوانین مربوطه پیگیری می‌شود، انجام می‌شود و مرجعیت مناسب برای رسیدگی به اینگونه دعاوی تعیین می‌شود.

 

مجازات جرم اختلاس

مجازات‌هایی که برای افرادی که مرتکب جرم اختلاس می‌شوند، در نظر گرفته می‌شود، بسته به میزان اختلاس و شرایط ارتکاب جرم، به شرح زیر است:

1. مجازات بر اساس میزان اختلاس:
   • اگر میزان اختلاس تا ۵۰ هزار ریال باشد:
     • حبس: ۶ ماه تا ۳ سال.
     • انفصال موقت از خدمات دولتی: ۶ ماه تا سه سال.
   • اگر میزان اختلاس بیش از ۵۰ هزار ریال باشد:
     • حبس: ۲ تا ۱۰ سال.
     • انفصال دائم از خدمات دولتی.
   • علاوه بر این، مرتکب به رد مال و جزای نقدی به میزان دو برابر مال محکوم می‌شود.
2. مجازات برای اختلاس با تشکیل یا رهبری شبکه:
   • اگر اختلاس با تشکیل یا رهبری و به صورت شبکه‌ای صورت گیرد:
     • حبس: از ۱۵ سال تا ابد.
     • انفصال دائم از خدمات دولتی.
   • علاوه بر این، مرتکب به رد مال و جزای نقدی به میزان دو برابر مال تحصیل شده محکوم می‌شود.
3. مجازات اختلاس همراه با جعل:
   • اگر اختلاس همراه با جعل سند و نظایر آن باشد:
     • اگر میزان اختلاس تا ۵۰ هزار ریال باشد:
       • حبس: ۲ تا ۵ سال.
       • انفصال موقت از خدمات دولتی: ۱ تا ۵ سال.
     • اگر میزان اختلاس بیش از ۵۰ هزار ریال باشد:
       • حبس: ۷ تا ۱۰ سال.
       • انفصال دائم از خدمات دولتی.
   • علاوه بر این، مرتکب به رد وجه یا مال محکوم و جزای نقدی معادل دوبرابر آن محکوم می‌شود.

این مجازات‌ها براساس ماده ۵ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری تعیین شده‌اند و بسته به شرایط ارتکاب جرم متفاوت می‌شوند.

 

تفاوت جرم اختلاس با خیانت در امانت

تفاوت میان جرم اختلاس و خیانت در امانت از جمله مسائل مهمی است که به نگهداری دقیق توجه نمایید. این دو جرم، در حقیقت ارتکاب فعل غیرقانونی در زمینه مالکیت یا استفاده از دارایی‌های دیگران هستند، اما دارای تفاوت‌هایی است که به طور خلاصه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. قصد تملک:
   • در جرم اختلاس، متهم قصد تملک و استفاده از مال دیگران را دارد و برای این منظور اقدام به برداشت، تصاحب یا اتلاف مال می‌نماید.
   • در خیانت در امانت، متهم ممکن است قصد تملک مال دیگران را نداشته باشد، اما با انحراف از وظایف محوله به او، از اموال یا دارایی‌های امانت داده شده سوءاستفاده کند.
2. ماموریت فرد:
   • در جرم اختلاس، متهم باید مامور دولتی یا فردی با وظایف رسمی باشد که مال دیگران به اختیار او سپرده شده است.
   • در خیانت در امانت، ممکن است متهم مامور دولتی نباشد ولی اگر از یک موقعیت یا امتیاز خاص برخوردار باشد و وظایفی محول به او شود که باید با امانت انجام شوند، این تصرف غیرقانونی به عنوان خیانت در امانت شناخته می‌شود.

با این توضیحات، می‌توان فهمید که در اختلاس، فرد باید از موقعیت رسمی خود برای تملک مال دیگران بهره‌مند شود، در حالی که در خیانت در امانت، ممکن است ماموریت رسمی دولتی نداشته باشد ولی از موقعیت خاصی که دارای آن است برای سوءاستفاده از دارایی‌های دیگران استفاده کند.