سند رسمی چیست؟
سند رسمی یک اسناد حقوقی است که در دفاتر ثبت اسناد و املاک یا ادارههای مربوطه تهیه و تنظیم میشود. این سندها، به دلیل رسمیت و اعتباری که دارند، برای اثبات و انتقال مالکیت یا حقوق مربوط به املاک و مستغلات به کار میروند. مقامات رسمی مانند کارکنان دفاتر ثبت اسناد و املاک نیز میتوانند در صورت داشتن صلاحیت مربوطه، این سند را تهیه و تنظیم نمایند. از سوی دیگر، سندهایی که به شکل عادی تهیه شدهاند و از رسمیت خاصی برخوردار نیستند، به عنوان سند عادی در نظر گرفته میشوند.
در قانون و مقررات مدنی ایران، اهمیت و اعتبار بالاتری برای سندهای رسمی در نظر گرفته میشود. املاکی که دارای سند رسمی هستند، از نظر حقوقی و امور ملکی، اعتبار و ارزش بیشتری نسبت به املاک با سند عادی دارند. به همین دلیل، برای انکار یا ابطال یک سند رسمی، باید مستندات قانونی و مدارک معتبری ارائه شود و یا باید به طور مستقیم اثبات شود که این سند، شرایط قانونی مربوطه را ندارد.
امروزه، داشتن سند رسمی برای ثبت و تأیید مالکیت، به عنوان یکی از راههای اصلی در جامعه مورد استفاده قرار میگیرد. در بسیاری از موارد، این سند به عنوان اثبات اصلی و قابل قبول مالکیت مورد تأیید قرار میگیرد و افرادی که خودرو یا املاک و مستغلات را میفروشند، معمولاً با تنظیم مبایعهنامه از انتقال رسمی سند خودداری میکنند.
از زمانی که فردی سند رسمی را در اختیار دارد، دیگران اجازه تصرف در ملک او را ندارند، اما این موضوع ممکن است با وقوع تصرف عدوانی همراه باشد که مسائل و مشکلاتی را به وجود میآورد. این امر ممکن است به علت عدم توافق یا ناشی از دیگر دلایل مرتبط با معامله باشد. به همین دلیل، فروشندگان اغلب از انتقال رسمی سند خودداری میکنند، چرا که هزینههای مربوط به انجام معاملات در دفترخانه و دیگر مراجع مربوطه، برای آنها ممکن است بسیار بالا باشد و این موضوع میتواند از انجام معامله مانع شود.
سند رسمی برای اموال غیرمنقول
برای اموال غیرمنقول نیز، اعم از خودروها، وجود سند رسمی برای اثبات مالکیت بسیار اهمیت دارد. به عنوان مثال، در مورد خودروها، برگ سبز (گواهینامه خودرو) یک سند عادی است که به تنهایی مالکیت را به طور قطعی ثابت نمیکند. برای اثبات مالکیت در مواقعی مانند محاکمات قضایی و دادگستری، نیاز به داشتن یک سند رسمی مانند “نامه مالکیت” یا “فیش فروش”، که توسط مراجع مربوطه مثل دفاتر ثبت اسناد و املاک صادر میشود، است. این سند رسمی به عنوان اثبات قانونی مالکیت برای خودروها در نظر گرفته میشود و برای ادعاهای حقوقی و مالی بسیار حیاتی است.
در برخی موارد، انتقال مالکیت با استفاده از سند رسمی ممکن است با چالشها و اختلالاتی روبرو شود. عواملی مانند مسائل مالی، مشکلات حقوقی، یا عدم توافق بین طرفین معامله میتوانند باعث مسدود شدن روند انتقال مالکیت با استفاده از سند رسمی شوند.
در چنین شرایطی، طرفین معامله ممکن است تصمیم بگیرند که به جای انتقال مالکیت با سند رسمی، از انتقال عادی سند و توافق مستقیم بین خودشان استفاده کنند. به عنوان مثال، با توافق نامهای محلی یا انتقال دادن یک مبلغ معین، ممکن است مالکیت یک ملک یا خودرو به شکل غیررسمی انتقال پیدا کند.
البته این نوع انتقال مالکیت، ممکن است به روشنی در مقابل قوانین و مقررات حاکم دولت قرار نگیرد و به تنهایی به اندازه کافی برای اثبات مالکیت در مقابل مراجع قضایی یا سایر سازمانهای ذیربط قانونی نباشد. بنابراین، در صورت بروز هرگونه اختلاف یا ابهام، وجود یک سند رسمی به عنوان اثبات مالکیت از اهمیت ویژهای برخوردار خواهد بود.
به طور کلی، خریدار هر نوع مالی، از جمله اموال منقول و غیرمنقول، موظف است که مالکیت خود را تحکیم کند و از آن بهرهمند شود. این تحکیم مالکیت اغلب با دریافت یک سند رسمی صورت میگیرد، که اثبات قانونی مالکیت را فراهم میکند و به خریدار امکان میدهد که از منافع و حقوق مالکیت خود بهرهمند شود.
دریافت یک سند رسمی برای مالکیت، معمولاً از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا این سند تضمین میکند که مالکیت به طور قانونی به خریدار منتقل شده است و او حقوق مالکیت کامل را دارا میباشد. این سند به عنوان اثبات مالکیت در مواجهه با مراجع قانونی، مانند دادگاهها، معاملات تجاری و سایر سازمانهای ذیربط حقوقی، بسیار حیاتی است.
بنابراین، برای اطمینان از اعتبار و قانونی بودن مالکیت خود، همواره توصیه میشود که خریداران اموال هر نوعی، از جمله خودروها، مسکن، یا هر دارایی دیگر، سند رسمی مالکیت را دریافت کرده و آن را به طور صحیح تحکیم کنند.
دعوای الزام به تنظیم سند رسمی
در صورتی که فروشنده مسئولیت تنظیم سند رسمی را به عهده نگیرد و تعهد خود را انجام ندهد، خریدار میتواند به دادگاه مراجعه کرده و درخواست تنظیم سند رسمی را ارائه دهد. اگر دادگاه انتقال مالکیت از طریق سند عادی را تایید کند، فروشنده ملزم خواهد بود تا انتقال مالکیت را به صورت رسمی انجام دهد.
با تنظیم سند رسمی، تعهد طبیعی از سمت فروشنده برای انتقال مالکیت به مالک جدید به وجود میآید و در صورتی که این تعهد انجام نشود، خریدار میتواند از طریق دعوای الزام به تنظیم سند رسمی اقدام به ابطال سند رسمی کند.