طلاق بائن و انواع آن

طلاق یک مسئله مهم در فقه اسلامی است و انواع مختلفی دارد. طلاق در اسلام به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: طلاق رجعی و طلاق بائن. همچنین در دسته طلاق بائن، انواع مختلفی وجود دارد که شرایط و آثار حقوقی متفاوتی دارند. در ادامه به توضیح این دو دسته اصلی و انواع مختلف طلاق بائن می‌پردازم:

1. طلاق رجعی (طلاق توسط اختیار زن):
   • طلاق رجعی اتفاق می‌افتد زمانی که زن به تمام اختیارات خود برای طلاق از طریق توافق با شوهر استفاده کند.
   • در این حالت، شوهر باید به درخواست زن پاسخ دهد و می‌تواند این طلاق را قبول کند یا رد کند.
   • اگر شوهر این طلاق را قبول کند، زن تا انقضای مدت عده (مدت زمان معینی که برای رجوع تعیین می‌شود) می‌تواند به زندگی مشترک با شوهر برگردد و این طلاق باطل می‌شود.
2. طلاق بائن (طلاق توسط شوهر):
   • طلاق بائن اتفاق می‌افتد زمانی که شوهر به توافق زن نیاز ندارد و می‌تواند بدون اجازه زن، از طریق اعلام کتبی یا شفه‌ای، او را طلاق دهد.
   • در این حالت، زن نمی‌تواند به زندگی مشترک با شوهر برگردد تا زمانی که او از طریق مراجع قضائی به محکمه مراجعه کند و اعلام کند که می‌خواهد با شوهر خود زندگی کند و شوهر هم پذیرفته باشد.

 

انواع طلاق بائن

مطابق ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی، در موارد زیر طلاق به عنوان طلاق بائن در نظر گرفته می‌شود:

1. طلاق زن یائسه:
   • طلاقی که توسط زن در دوران یائسگی (دوران بی‌قابلیتی برای بارداری) اعلام شود، به عنوان طلاق بائن در نظر گرفته می‌شود.
2. طلاق قبل از نزدیکی واقع شود:
   • اگر طلاق قبل از برقراری رابطه زناشویی (مثلاً در دوران عقد) اعلام شود، این طلاق نیز به عنوان طلاق بائن محسوب می‌شود.
3. سومین طلاق پس از سه وصلت متوالی:
   • اگر زن و مرد سه بار از هم طلاق گیرند و سپس دوباره ازدواج کنند یا در مدت عده (مدت زمان مشخصی که برای رجوع تعیین می‌شود) به یکدیگر بازگردند، اگر طلاق بار سوم رخ دهد، طلاق بائن در نظر گرفته می‌شود.
4. طلاق خلع و مبارات:
   • طلاقی که به وسیله خلع (خروج زن از طلاق با پرداخت مهری که در قرارداد ازدواج تعیین شده است) یا مبارات (محکمه به درخواست زن می‌تواند طلاق را اعلام کند) انجام شود و زن در مدت معین به شوهر خود بازنگردد، طلاق بائن محسوب نمی‌شود و زن و شوهر می‌توانند به زندگی مشترک بازگردند.

این موارد مشخص کننده‌ای از مواردی هستند که در قانون مدنی ایران طلاق به عنوان طلاق بائن در نظر گرفته می‌شود. لازم به ذکر است که در موارد دیگر مانند طلاق توسط شوهر بدون اجازه زن، طلاق به عنوان بائن شناخته می‌شود و زن از حق رجوع به زندگی مشترک محروم می‌شود.

طلاق خلع و مبارات از انواع طلاق بائن در فقه اسلامی است. این دو نوع طلاق به عنوان اعلام طلاق توسط زن (خلع) و اعلام طلاق توسط محکمه (مبارات) شناخته می‌شوند. اجرای این نوع طلاق‌ها به شرایط و آثار خاصی مرتبط است:

1. طلاق خلع:
   • طلاق خلع به معنی اعلام طلاق توسط زن به دلیل کراهتی که از مرد داشته باشد، انجام می‌شود.
   • زن در این حالت می‌تواند مهریه را به مرد بازپس دهد یا به آن مال (مهریه) رجوع کند، اگر بخواهد مرد بتواند به زندگی مشترک بازگردد. اگر مهریه را به مرد بدهد، طلاق نهایی می‌شود و مرد حق رجوع ندارد.
2. طلاق مبارات:
   • طلاق مبارات به معنی اعلام طلاق توسط محکمه به دلیل کراهتی که بین زن و مرد وجود داشته باشد، انجام می‌شود.
   • در این نوع طلاق، زن به مرد مبلغی از مهریه را بدهد و اگر بخواهد به زندگی مشترک با مرد بازگردد، می‌تواند این مبلغ را به مرد پس دهد یا به آن مال (مهریه) رجوع کند. اگر زن مبلغ مهریه را به مرد پس دهد، مرد نیز حق رجوع دارد.

در هر دو حالت، اگر زن مالی را به مرد پس دهد و رجوعی انجام شود، زن و مرد می‌توانند دوباره با یکدیگر ازدواج کنند. اگر این امور به توافق نرسد و مال به طرف مخالف تعلق گیرد، طلاق نهایی می‌شود و رجوعی امکان‌پذیر نیست.