نفقه فرزند در طلاق توافقی
در مورد نفقه فرزندان در صورت طلاق، قانون مدنی معمولاً پدر را مسئول پرداخت نفقه فرزندان می‌داند. اما، اگر پدر فوت کرده یا قادر به پرداخت نفقه نباشد، مسئولیت پرداخت نفقه به پدربزرگ و سپس به مادر منتقل می‌شود.
به همین ترتیب، اگر پدر توانایی مالی داشته باشد اما امتناع ورزد، می‌تواند مورد شکایت قرار بگیرد و در صورتی که دادگاه به این موضوع رسیدگی کند و تصمیمی صادر کند، اموال و دارایی‌های پدر ممکن است به منظور تأمین نفقه به نفع فرزندان تصرف شود.
در طلاق توافقی، زوجین می‌توانند خودشان در مورد نفقه فرزندان توافق کنند و این توافق ممکن است شامل تعیین کننده کسی که مسئول پرداخت نفقه است و میزان پرداخت آن باشد. اگرچه، اگر توافق نشود، زوجین می‌توانند به دادگاه مراجعه کنند و دادگاه تصمیم خود را در این خصوص بگیرد.
در هر صورت، مهم است که منافع و نیازهای فرزندان در اولویت قرار گیرند و تصمیمات مربوط به نفقه با توجه به شرایط مالی و زندگی دو طرف بررسی و اعمال شوند.
پرداخت نفقه فرزند پس از فوت پدر
طبق ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی، پس از فوت پدر، پرداخت نفقه فرزند به عهده پدربزرگ است. اگر پدربزرگ نیز در دسترس نباشد یا قادر به پرداخت نفقه نباشد، مادر مسئول پرداخت نفقه می‌شود.
در صورتی که مادر زنده نباشد یا قادر به پرداخت نفقه نباشد، نفقه بر عهده اجداد مادری و پدری اجباری می‌شود و اگر چند پدربزرگ و مادربزرگ از نظر خویشاوندی برابر باشند، آنها باید نفقه را به نسبت سهم برابر بپردازند.
در واقع، قانونگذار حق حضانت و پرداخت نفقه را به اجداد مادری و پدری سپرده است به‌طوری که آنها در صورت مرگ کودک از کودک به ارث می‌برند، مشابه ارث‌بری. این قانونگذار به این صورت عمل کرده تا تأمین نیازهای مالی فرزندان پس از فوت پدر را تضمین کند.
اسناد مورد نیاز برای ادعای نفقه فرزند
برای ادعای نفقه فرزند، معمولاً اسناد و مدارک زیر ممکن است لازم باشند:
- شواهد مالی: شامل فیش حقوقی، اظهارنامه مالیاتی، گزارش حسابرسی (اگر موجود باشد)، فاکتورها یا سوابق پرداخت هزینه‌های مربوط به فرزندان.
- شواهد توان مالی پدر: شامل مدارک مربوط به درآمد، دارایی‌ها، اموال، و سایر منابع مالی پدر.
- تعهدات یا اظهارنامه‌های قبلی: اگر پدر قبلاً تعهد به پرداخت نفقه کرده است یا در اظهارنامه‌ای مربوط به تعهداتش به این موضوع اشاره کرده است.
- شواهد مربوط به مخاطبات قضایی: اگر اقدامات قضایی قبلی برای اخذ نفقه انجام شده است و شواهدی از آن موجود است، مانند رأی دادگاه یا تعهدات قضایی.
- شواهد خاص: شامل هر نوع اسناد یا شواهد دیگری که ممکن است نیاز باشد بر اساس شرایط و جزئیات مورد نظر.
به طور کلی، تمامی اسناد و شواهدی که به توان مالی پدر و نیازهای فرزندان اشاره داشته و اثبات کننده نیاز و حقوق فرزندان به دریافت نفقه باشند، مورد نیاز است.
نفقه فرزند نامشروع
در بسیاری از حالات، نفقه به فرزندان نامشروع تعلق نمی‌گیرد. این به دلیل این است که نفقه اغلب بر اساس رابطه قانونی بین پدر و فرزند بنا شده است. اما، در برخی موارد استثناها و شرایط خاص ممکن است این قاعده تغییر کند.
برای ادعای نفقه برای فرزندان نامشروع، نسبت به پدر باید اثبات شود. این اثبات ممکن است از طریق آزمایش‌های DNA یا اسناد و شواهد دیگر مثل اقرار پدر باشد.
نفقه فرزندخوانده
در بسیاری از حالات، اگر یک فرد به عنوان سرپرست فرزندخوانده تعیین شود، مسئولیت پرداخت نفقه به این فرزندخوانده ممکن است بر عهده سرپرستی باشد. این بستگی به شرایط و ضوابط مربوطه دارد که از طریق مقامات قضایی تعیین شده است.
معمولاً، میزان نفقه برای فرزندخوانده ممکن است با میزان نفقه سایر فرزندان یکسان باشد، اما این نیز بستگی به شرایط و موارد مختلفی دارد که از طریق رسیدگی به پرونده و تصمیمات قضایی مشخص می‌شود.
نفقه فرزندان بالای ۱۸ سال
در بسیاری از قوانین و مقررات، نفقه فرزندان از بدو تولد تا سن ۱۸ سالگی و یا تا پایان تحصیلاتشان، بر عهده پدر قرار دارد. اما، در شرایط خاص مانند معلولیت یا ناتوانی فرزند، ممکن است مسئولیت پرداخت نفقه تا پایان تحصیلات یا تا زمانی که فرزند قادر به تأمین نیازهای خود نباشد، بر پدر بماند.
در مورد فرزندان معلول، معمولاً با توجه به مدارک پزشکی و قانونی، پدر مسئولیت پرداخت نفقه را بر عهده دارد، حتی پس از سن ۱۸ سالگی آن فرزند. همچنین، در بسیاری از موارد، نفقه فرزندان دختر تا زمانی که ازدواج نکرده باشند نیز بر عهده پدر است.