همه چیز در رابطه با مطالبه مهریه
طبق بخشنامه جدید، انتخاب روش مطالبه مهریه توسط زنان محدود به اجرای ثبت شده و پس از آن به دادگاه صالح مراجعه شدن می‌باشد.
به عبارت دقیق‌تر، مراحل مطالبه مهریه به شرح زیر است:
- اجرای ثبت: زن باید ابتدا به دفتر اجرای اسناد و رسیدگی به امور ثبت مراجعه کند و درخواست ثبت مهریه خود را ثبت کند.
- انصراف یا مختومه کردن پرونده در اجرای ثبت: پس از ثبت، زن می‌تواند پرونده را با انصراف یا رسیدن به مختومه کردن آن در اجرای ثبت به پایان برساند.
- مراجعه به دادگاه صالح: پس از اتمام مراحل در اجرای ثبت، زن ملزم به مراجعه به دادگاه صالح جهت اجرای قسمتهای باقی‌مانده و اخذ گواهی مربوطه می‌شود.
این تغییرات نشان‌دهنده تلاش برای سهولت و شفافیت در روند مطالبه مهریه توسط زنان است. مهم است که افراد درصورت نیاز، با توجه به قوانین و بخشنامه‌های جاری در زمینه مهریه، اقدامات لازم را به‌طور دقیق انجام دهند.
مهرالمسمی مهرالمثل
در عقد نکاح، مهریه به مبلغ مشخص و قابل تعیین تعیین می‌شود و این نوع مهریه را “مهرالمسمی” می‌نامند.
اگر در عقد نکاح مهریه ذکر نشده باشد یا اشاره به عدم مهر شده باشد، طرفین می‌توانند بعد از ازدواج، مهر را به تراضی تعیین کنند. اگر قبل از تعیین مهر، زوجین نزدیکی جنسی داشته باشند، زن مستحق “مهرالمثل” می‌شود. این مهر، با توجه به شرایط و صفات زن مانند شرافت خانوادگی، وضعیت اقتصادی، امکانات فردی و معمولات اجتماعی در نظر گرفته می‌شود.
به این ترتیب، مهرالمسمی به مهریه اشاره دارد که به طور رسمی و در عقد نکاح تعیین شده است، در حالی که مهرالمثل مرتبط با مواقعی است که مهر در عقد نکاح مشخص نشده و پس از ازدواج، با تراضی تعیین می‌شود.
مطالبه مهریه
بر اساس قانون مهریه، هر چیزی که ارزش مالی داشته باشد و قابل تملک باشد، می‌تواند به عنوان مهریه در نظر گرفته شود. این اصل در ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی به وضوح تبیین شده است. بنابراین، علاوه بر تعیین سکه که به عنوان مهریه در عقد نکاح رایج است، می‌توان هر منبع مالی دیگری را نیز در هنگام عقد نکاح به عنوان مهریه تعیین کرد. به محض انجام عقد نکاح، زن به عنوان مالک مهریه شناخته می‌شود و اختیار دارد آن را مطالبه کند. این حق به زن بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی معطوف است.
از این رو، مهریه نه تنها به سکه محدود نمی‌شود، بلکه هر منبع مالی دیگری که قابل تملک باشد نیز می‌تواند به عنوان مهریه معین شود. این قاعده حقوقی، حق زن به مالکیت و مطالبه مهریه را در موارد مختلف و با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی را تأیید می‌کند.
حق حبس زن در مقابل مطالبه مهریه
بر اساس ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن می‌تواند تا زمانی که مهریه به او پرداخت نشده است، از انجام وظایف زناشویی امتناع نماید. به عبارت دیگر، زن پس از انجام عقد نکاح و مالک مهریه شدن، حق دارد از انجام تعهدات زناشویی امتناع کند تا زمانی که مهریه به او پرداخت شود.
این حق برای زن به عنوان حق حبس در نظر گرفته شده است. این به این معناست که زن می‌تواند از تمکین خاص (رابطه زناشویی) امتناع کند تا فرآیند پرداخت مهریه به او انجام شود. این امتناع به عنوان یک وسیله قانونی برای زن فراهم شده است تا حق خود به دریافت مهریه را بهبود بخشد و از طرف دیگر، این تدابیر نشان‌دهنده اهمیتی است که حقوق زنان در حوزه مالی و اقتصادی مورد توجه قرار گرفته‌اند.
دو نکته در اجرای حق حبس
- انقضاء حق حبس با تمکین: اگر زن، پس از تمکین و اجرای حق حبس جهت مطالبه مهریه، به ایفای وظایف زناشویی اقدام کند، حق حبس او از بین می‌روند و دیگر نمی‌تواند به حق حبس استناد کرده و از آن استفاده نماید. به عبارت دیگر، با انجام تعهدات زناشویی پس از تمکین اولین، حق حبس زن از بین می‌رود، طبق ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی.
- عدم امکان استفاده از حق حبس برای مهریه در همراهی با نفقه: استفاده از حق حبس به منظور مطالبه مهریه همزمان با مسقط نفقه ممکن نخواهد بود. در اینجا، مرد به عنوان وظیفه‌ای ملزم به پرداخت نفقه به زن است و زن نیز ملزم به تمکین با مرد است. تمکین و نفقه در مقابل یکدیگر قرار دارند و عدم تمکین می‌تواند منجر به مسقط نفقه شود. استثنائی که وجود دارد، استفاده از حق حبس برای مطالبه مهریه است. زن می‌تواند در عین حال که تمکین نمی‌کند، از حق حبس برای مهریه استفاده کند. همچنین، در زمان استفاده از حق حبس، شوهر ملزم به پرداخت کامل نفقه است.