وکیل دعوای نفقه در مشهد

مفهوم نفقه در حقوق مدنی به مجموعه‌ای از هزینه‌هایی اشاره دارد که یک فرد باید برای تامین نیازهای زندگی خود و افرادی که متکلف به آنها است، بپردازد. این نیازها شامل مسکن، خوراک، پوشاک و سایر هزینه‌های زندگی روزمره می‌شود.

اصلی‌ترین نقطه در مفهوم نفقه، تأمین رفاه اجتماعی و اقتصادی افراد است، به‌طوری‌که با توجه به شرایط و زمینه زندگی هر فرد، مبلغ و نوع نفقه ممکن است متفاوت باشد. به‌عنوان مثال، در برخی موارد، نفقه ممکن است شامل هزینه‌های درمانی یا تحصیلی نیز شود، و حتی ممکن است به علت شرایط خاص نیاز به پرداخت نفقه برای خدماتی مانند استخدام پرستار یا خدمتکار نیز وجود داشته باشد.

قوانین مربوط به نفقه در هر کشور ممکن است متفاوت باشند و براساس فرهنگ، قوانین حقوقی و شرایط اقتصادی مربوطه تعیین می‌شوند. در ایران، قانون مدنی به‌طور خاص در ماده ۱۲۰۴ به مواردی اشاره می‌کند که باید در نظر گرفته شوند تا نفقه متناسب با استطاعت فرد منفق تعیین شود، از جمله مسکن، البسه، غذا و اثاثیه منزل.

افراد واجب النفقه چه کسانی اند؟

مطابق قوانین حقوقی، افراد زیر معمولاً واجب النفقه محسوب می‌شوند:

۱٫ همسر: به زن تحت هر شرایطی نفقه تعلق می‌گیرد، و شوهر مکلف به پرداخت نفقه همسر خود است، حتی اگر زن ثروتمند یا شاغل باشد. اهمیت پرداخت نفقه به زن تا حدی است که در برخی موارد، قانونگذار پرداخت نفقه همسر را بر هر فرد واجب النفقه دیگری، حتی فرزندان خردسال، مقدم می‌داند. زن تنها کسی است که می‌تواند نفقه معوقه و زمان گذشته خود را مطالبه کند، و در برخی شرایط، پرداخت نفقه زن دینی است که ممتاز تلقی و قبل از پرداخت طلب بقیه طلبکاران انجام می‌شود.

۲٫ فرزندان: براساس ماده‌ی ۱۱۹۹ قانون مدنی، نفقه اولاد بر عهده پدر است. اگر پدر فوت کرده باشد یا قدرت پرداخت نفقه فرزندان را نداشته باشد، نفقه بر عهده جد یا اجداد پدری است، و در صورت فوت یا عدم قدرت آنها، بعهده مادر خواهد بود. در این مورد، بین فرزند پسر و دختر تفاوت قایل می‌شود؛ فرزند دختر مستحق نفقه تا زمان ازدواج خواهد بود و فرزند پسر تا زمان رسیدن به سن بلوغ قانونی یعنی هجده سال تمام شمسی، مستحق نفقه خواهد بود مگر اینکه در حال تحصیل باشد که در این صورت، تا زمان دریافت مدرک کارشناسی نفقه به وی تعلق می‌گیرد.

۳٫ پدر و مادر: نفقه ابوین با رعایت الاقرب فالاقرب به عهده اولاد و اولاد اولاد است. بنابراین، پسر مکلف به پرداخت نفقه پدر و مادر خود و پدر و مادرش هم مکلف به پرداخت نفقه پدر و مادر خود هستند، مگر اینکه فوت کرده باشند یا توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشند که در این صورت، اگر پسر بتواند، باید نفقه پدربزرگ و مادربزرگ خود را نیز بپردازد.

۴٫ خویشاوندان نسبی در خط عمودی: براساس ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی، در روابط اقارب، فقط اقارب نسبی در خط عمودی، ملزم به انفاق یکدیگرند. بنابراین، فقط خویشاوندان نسبی مانند خواهر و برادر در خط عمودی شامل می‌شوند، نه خویشاوندان سببی مانند عمو و عمه. این تکلیف در موارد تنگدستی از نظر اخلاقی و عرفی نیز وجود دارد، اما قانونی نیست.

شرایط پرداخت نفقه

شرایط پرداخت نفقه به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: شرایط مربوط به نفقه دهنده و شرایط مربوط به نفقه گیرنده.

شرایط نفقه دهنده:

توانایی مالی: نفقه دهنده باید توانایی مالی جهت پرداخت نفقه را داشته باشد.
عدم سختی و مشقت برای خود: پرداخت نفقه به دیگران نباید نفقه دهنده را از نظر معیشتی و گذراندن امور زندگی خود دچار سختی و مشقت نماید. این امر نیز به تشخیص قاضی رسیدگی کننده خواهد بود.

شرایط نفقه گیرنده:

عدم مستحق بودن در درجه اول: نفقه گیرنده نباید مستحق دریافت نفقه از دیگران در درجه اول باشد.
عدم توانایی مالی: نفقه گیرنده باید از نظر مالی توانایی اداره امور زندگی خود را نداشته باشد.
عدم توانایی در کسب درآمد: نفقه گیرنده نباید قادر به کسب درآمد از طریق شغل باشد.
وجود مشکلات جسمی یا روحی: افرادی که به دلیل مشکلات جسمی یا روحی قادر به کسب درآمد نیستند و یا امور زندگی خود را اداره نمی‌کنند، می‌توانند مستحق دریافت نفقه باشند. این موارد نیز در صورت اختلاف بر عهده دادگاه خواهد بود.

مهم بودن این موارد در تشخیص و پردازش پرونده‌های نفقه بسیار است، اما لازم به ذکر است که موارد مربوط به نفقه زوجه مستثنی است و مرد تحت هر شرایطی مکلف به پرداخت نفقه به زن خود است.