وکیل وصول چک در مشهد
در مشهد، خدمات وکالت برای وصول چک با مشاوره رایگان از وکیلان متخصص و با مدرک دادگستری ارائه می‌شود.
وصول چک به معنای بازیابی کامل یا بخشی از مبلغ معوضی است که در یک چک تایید شده توسط معترض (دریافت کننده) به صورت نقدی یا با واگذاری به دیگری انجام می‌شود.
بنابراین، چک محسوب می‌شود به عنوان وسیله‌ای برای بازگرداندن وجه و به عنوان جایگزین نقدینگی عمل می‌کند. این ابزار مانند سفته یا برات، واگذار نیازمندی به وجه ندارد و صادرکننده چک باید مطمئن باشد که میزان موجودی کافی در دسترس خود دارد تا به مقدار معادل چک صادر شده را در محل مربوطه داشته باشد.
محتوای یک چک باید شامل موارد زیر باشد:
- تاریخ صدور چک
- مبلغ مورد پرداخت
- محلی که پرداخت انجام می‌شود
- نام گیرنده چک
- امضای صادرکننده چک
نکته۱:
برای تکمیل محتوای چک به درستی، این نکات مهم را باید رعایت کرد:
- تاریخ صدور: باید به صورت کامل و با استفاده از حروف، شامل روز، ماه و سال نوشته شود، مثلاً “دهم مرداد ۱۴۰۰”.
- مبلغ: باید به صورت عددی و با حروف نوشته شود، به عنوان مثال “سیصد هزار تومان”.
- محل پرداخت: این بخش نیز بسیار مهم است؛ زیرا می‌بایست مطابق با محلی باشد که صادرکننده چک حساب بانکی یا وجوه دیگری را در آنجا دارد.
نکته۲:
گیرنده چک ممکن است یک شخص خاص یا خود صاحب چک (صادرکننده) باشد. همچنین، ممکن است چک به نام حامل یا به نام “صاحب حقیقی” صادر شود، که در این صورت هر فردی که چک را در اختیار داشته باشد، قابلیت دریافت وجه را دارد.
در صورتی که چک به نام صادرکننده خود صادر شود، محال له خود صادرکننده خواهد بود و امکان پرداخت به دیگری وجود ندارد. این مسئله بسته به توافقات و شرایط خاصی است که بین طرفین قرار گرفته است و معمولاً در بخش “گیرنده” یا “پرداخت به” چک مشخص می‌شود.
نکته۳:
برای اثبات صدور چک از سوی صادرکننده، امضای او بسیار حیاتی است. امضای صادرکننده بر روی چک، به عنوان تاییدیه از صدور آن، از اهمیت بسیاری برخوردار است. در واقع، قانوناً، امضای صادرکننده بر روی چک به عنوان تایید و اثباتی از تعهد به پرداخت مبلغ مشخص شده در چک محسوب می‌شود.
در مقابل، مهری که بر روی چک قرار دارد، معمولاً نقشی از اهمیت قابل توجه در اثبات صدور چک ندارد و تنها به عنوان یک اصطلاحی دیگر از تأیید صدور چک می‌تواند استفاده شود. امضا به عنوان عنصر اصلی و لازم برای اثبات صدور چک در نظر گرفته می‌شود.
انتقال چک
درباره انتقال چک، دو نکته مهم وجود دارد:
- روش انتقال: انتقال چک ممکن است به وسیله ظهرنویسی (در پشت چک) صورت گیرد، اما ممکن است در خود چک نیز اشاره‌ای به انتقال وجود نداشته باشد و تنها با امضای صادرکننده در ظهر چک، به دیگری منتقل شود.
- انتقال با تسلیم چک: اگر چک در وجه حامل باشد، انتقال آن با تسلیم چک به فرد دیگر انجام می‌شود. به عبارت دیگر، وقتی فرد حامل چک، چک را به صاحب حقیقی آن تحویل می‌دهد، انتقال چک به این شخص انجام می‌شود.
این دو نکته نشان می‌دهد که انتقال چک ممکن است با روش‌های مختلفی انجام شود و لازم است شرایط و روش انتقال در هنگام صدور چک یا در قوانین و مقررات مربوطه مشخص شود.
پرداخت چک
وجه چک باید به محض ارائه آن، کارسازی شود، به این معنی که بانک یا مؤسسه مالی مربوطه باید مبلغ مشخص شده در چک را به صورت نقدی یا از طریق واریز به حساب مخصوص چک، پرداخت کند. چک به عنوان یک ابزار پرداخت، برخلاف اسکناس، قابلیت انتقال و کارسازی سریع‌تر و بدون معطلی را داراست. به همین دلیل، در معاملات تجاری و مالی، چک به جای اسکناس به عنوان وسیله‌ای برای انتقال وجه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نکته ۲:
پرداخت چک نباید به عنوان یک وعده محسوب شود، زیرا چک به عنوان جانشین پول و وسیله‌ای برای انتقال وجه به کار می‌رود. به عبارت دیگر، چک به جای پول مبادله می‌شود و نباید به عنوان یک وعده یا قول پرداختی در نظر گرفته شود.
با توجه به اینکه چک به جای پول است، در صورت دریافت وجه چک، دارنده چک موظف است ظهر چک را امضاء یا مهر کند، حتی اگر چک در وجه حامل باشد.
همچنین، صدور چک به دیگر محل‌ها یا افراد به عنوان وسیله‌ای برای انتقال وجه، در واقع عمل تجاری محسوب می‌شود. مقررات قانونی مربوط به برات نیز در بسیاری از جنبه‌ها برای چک نیز اعمال می‌شود، از جمله صدور قرار تأمین خواسته بدون سپردن خسارت احتمالی که شامل همه نوع برات، از جمله چک نیز می‌شود.
به علاوه، دارنده چک موظف است طبق مواعد مشخص، وجه چک را مطالبه کند و از صادرکننده چک در صورت عدم پرداخت وجه مطلوب، اقدامات قانونی را انجام دهد.
مطالبه وجه چک
مقررات مربوط به مطالبه وجه چک ممکن است بر اساس موارد مختلفی متغیر باشند. در زیر، مهلت‌های مطالبه وجه چک بر اساس شرایط مختلف ذکر شده است:
۱-۱: اگر چک در همان محل صدور صادر شده باشد، دارنده چک باید آن را ظرف ۱۵ روز از تاریخ صدور مطالبه کند.
۱-۲: در صورتی که چک از یک نقطه به نقطه دیگر صادر شده باشد، مهلت مطالبه آن برای دارنده چک ۴۵ روز از تاریخ صدور است.
۱-۳: برای چک‌هایی که از خارج از کشور صادر شده و باید در ایران پرداخت شوند، مهلت مطالبه وجه چک چهارماه از تاریخ صدور آن است.
این مهلت‌ها بر اساس قوانین و مقررات مربوطه تعیین می‌شوند و دارنده چک باید در محدوده زمانی مشخص شده وجه چک را مطالبه کند تا حق خود را حفظ کند.
ضمانت اجرای عدم مطالبه وجه چک در موعد مقرر
در برخی موارد و به ویژه در صورتی که دارنده چک به ظهرنویس مراجعه کند، حق دارنده چک در مطالبه وجه چک ساقط می‌شود و دیگر نمی‌تواند به ظهرنویس مراجعه کند. به عبارت دیگر، دارنده چک تنها می‌تواند به صادرکننده چک مراجعه کند و از او درخواست پرداخت وجه چک را داشته باشد.
در صورتی که دارنده چک، ظرف مدت مقرر برای مطالبه وجه چک به صادرکننده آن مراجعه نکند و وجه چک به علتی که مربوط به محال علیه است، از بین برود (مثلاً به دلیل ورشکستگی محال علیه)، دعوی دارنده چک علیه صادرکننده چک در دادگاه مسموع نخواهد بود.
دلیل این امر این است که اگر دارنده چک به اطمینان از مراجعه به صادرکننده چک نباشد و به ظهرنویس مراجعه نکند، صادرکننده چک احتمالاً وجه را دریافت می‌کند و به مشکلاتی مرتبط با ورشکستگی محال علیه روبرو نمی‌شود.
محل چک
این موارد به وضوح نشان می‌دهد که چک به عنوان یک ابزار مالی دارای قوانین و مقررات خاص خود است که برای حفظ حقوق دارندگان و محافظت از اعتبار و قابلیت اجرایی آن طراحی شده‌اند. این مقررات شامل موارد زیر است:
۱- ضرورت وجود محل در چک: چک باید به صورت واضح محل داشته باشد و این محل باید در زمان صدور چک مشخص شده باشد.
۲- اطمینان از موجودی مالی: صادرکننده چک باید مطمئن باشد که در تاریخ مشخص شده در چک، معادل وجه آن در بانک مربوطه وجود دارد و هیچ اقدامی از سوی او یا بانک مربوطه برای مانع شدن از پرداخت وجه چک صورت نگرفته است.
۳- حق دارنده چک برای اقدامات قانونی: در صورت عدم توانایی بانک در پرداخت وجه چک به دلایلی مانند عدم مطابقت امضاء یا دلایل دیگر، دارنده چک حق دارد از طریق اجرای ثبت یا از طریق راه‌های حقوقی و کیفری دیگر اقدامات لازم را انجام دهد.
موارد عدم پرداخت وجه چک
این موارد عدم پرداخت وجه چک نشان می‌دهد که در صورتی که شرایط معینی برای پرداخت وجه چک وجود نداشته باشد یا امکان پرداخت به دلایل مختلف مانند نداشتن محل یا عدم اعتبار قابل استفاده در بانک، صادرکننده چک یا بانک مربوطه می‌توانند از پرداخت وجه چک امتناع کنند. این موارد شامل:
۱- عدم موجودی مالی: در صورتی که محل چک نقد یا اعتبار قابل استفاده نداشته باشد، بانک می‌تواند از پرداخت وجه چک امتناع کند.
۲- دستور عدم پرداخت: صادرکننده چک می‌تواند دستور عدم پرداخت وجه چک را صادر کرده و بانک را از پرداخت وجه چک منع کند.
۳- موارد دیگر: اموری مانند توقیف چک توسط مقامات قضایی یا خروج محل یا بخشی از محل چک از بانک می‌تواند به عدم پرداخت وجه چک منجر شود.
۴- شرایط متعدد: اموری مانند عدم مطابقت امضاء، قلم خوردگی یا اختلاف در مندرجات چک نیز می‌تواند باعث امتناع از پرداخت وجه چک شود.
نکته: هرگاه در متن چک، شرطی برای پرداخت ذکر شده باشد، بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد؛ زیرا بانک نمی‌تواند در خصوص تحقق یا عدم تحقق شرط بررسی کند.
طریقه وصول چک در صورت عدم پرداخت
قبل از بیان مراحل وصول چک باید به نکاتی توجه کرد
- وضعیت حقوقی چک: چک‌های صادره توسط بانک‌های ایران یا ثبت شده در خارج از کشور، در حکم لازم الاجرا قرار دارند. به عبارت دیگر، این چک‌ها قابلیت اجرایی دارند و در صورت عدم پرداخت، می‌توان برای وصول وجه آن‌ها از راه‌های قانونی استفاده کرد.
- برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت: اگر دارنده چک به بانک مراجعه کرده و به علت نبودن محل یا دلایل دیگری موفق به دریافت تمام یا قسمتی از مبلغ چک نشده باشد، می‌تواند اقدام به برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت کند. این گواهی می‌تواند به عنوان مدرکی برای وصول وجه چک از طریق اجرای ثبت یا مراجع حقوقی یا کیفری مورد استفاده قرار گیرد.
این نکات برای فهم وضعیت حقوقی چک و راه‌های وصول وجه آن بسیار مهم است و در فرآیند وصول چک باید به آن‌ها توجه شود.
نکته۳:فرایند اجرای ثبت برای وصول وجه چک وارد مرحله دستور اجرا می‌شود تنها در صورتی که امضای چک یا نمونه امضای صادرکننده در بانک به طور رسمی گواهی شده باشد. این اقدام ضروری است زیرا امضای صادرکننده چک به عنوان یکی از مهمترین عناصر اعتبار و قابلیت اجرایی چک محسوب می‌شود. به این ترتیب، بررسی و تأیید امضای صادرکننده چک توسط بانک یا مراجع مربوطه از اهمیت بسیاری برخوردار است و به عنوان یکی از شرایط اساسی برای اجرای ثبت در نظر گرفته می‌شود.
نکته۴: دارنده چک حق دارد که در صورت متحمل شدن از هرگونه خسارات و هزینه‌هایی که مستقیماً و به طور متعارف در جهت وصول طلب خود از صادرکننده چک متحمل شده است، اقدام به درخواست محکومیت صادرکننده چک از دادگاه کند. این خسارات و هزینه‌ها می‌توانند شامل هزینه‌های حقوقی، هزینه‌های دادرسی، هزینه‌های اجرایی و سایر هزینه‌های مرتبط با فرآیند وصول مبلغ چک باشند.
این حق، دارنده چک را قادر می‌سازد که حق خود را در صورت تضرر به دادگاه اعلام کرده و درخواست محکومیت صادرکننده چک را برای جبران خسارات و هزینه‌های وارد شده از وی کند. این اقدام می‌تواند قبل از صدور حکم یا پس از آن انجام شود، و دادگاه مسئول بررسی این درخواست و تعیین میزان خسارات و هزینه‌های وارد شده است.
نکته۵: اگر دارنده چک تصمیم به مطالبه خسارات و هزینه‌های فوقاز حکم محکومیت صادرکننده چک پس از صدور حکم داشته باشد، باید درخواست خود را به همان دادگاهی که حکم را صادر کرده است، تقدیم کند. این دادگاه مسئول بررسی درخواست و تعیین میزان خسارات و هزینه‌های وارد شده است. به عبارت دیگر، دارنده چک باید به دادگاهی که مسئول اصلی صدور حکم محکومیت صادرکننده چک بوده، مراجعه کند تا خسارات و هزینه‌های وارد شده را به طور قانونی مطالبه کند و اقدامات لازم را صورت بدهد
مراحل وصول چک
دارنده چک باید با مراجعه به بانک، اقدام به دریافت گواهی عدم پرداخت نماید که این امر در حکم واخوست آمده است. این گواهی عدم پرداخت باید شامل اطلاعات مهمی باشد که به شرح زیر است:
۱-۱: در این گواهی، بانک باید مشخصات چک، هویت و نشانی کامل صادرکننده را ذکر کند و علت عدم پرداخت را به طور روشن و صریح بیان کند. همچنین باید این گواهی مهر و امضا شده و به دارنده چک تحویل داده شود.
۱-۲: در این برگه، بانک باید مطابقت امضای صادرکننده با نمونه امضای موجود در بانک یا عدم مطابقت آن را در حد عرف بانکداری تصدیق کند.
۱-۳: بانک باید به منظور اطلاع صادرکننده چک، فوراً نسخه دوم این برگ را به آخرین نشانی صاحب حساب که در بانک موجود است، ارسال کند. در این برگه باید نام و نشانی کامل دارنده چک نیز قید شود.
این اقدامات ضروری است تا دارنده چک بتواند از حقوق وی به درستی استفاده کند و فرآیند وصول وجه چک به‌درستی پیگیری شود.
۲- در صورتی که موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد، بانک موظف است به دارنده چک مبلغ موجود در حساب صادرکننده را پرداخت کند، حتی اگر این مبلغ کمتر از مبلغ چک باشد. سپس دارنده چک با قید مبلغ دریافت شده در پشت چک و تقسیم آن به بانک، گواهی عدم پرداخت مشتمل بر مشخصات چک و مبلغ پرداخت شده از بانک را دریافت می‌کند.
این گواهی عدم پرداخت، به جای چک جایگزین محسوب می‌شود و به دارنده چک امکان می‌دهد که از حقوق وی به درستی استفاده کند. به عبارت دیگر، این گواهی عدم پرداخت اثر قانونی چک را برای دارنده چک جایگزین می‌کند و امکان وصول مبلغ مطالبه شده را به وی می‌دهد.
۳- برای وصول وجه چک، دارنده چک می‌تواند طبق قوانین و آیین‌نامه‌های مربوطه به اجرای مفاد اسناد رسمی، وجه چک یا باقیمانده آن را از صادرکننده وصول کند. در این روند، دارنده چک باید با داشتن گواهی عدم پرداخت و گواهی تصدیق مطابقت امضا چک با نمونه امضا صادرکننده در بانک، به اجرای ثبت محل مراجعه کند.
این گواهی عدم پرداخت و گواهی تصدیق مطابقت امضا از اهمیت بسیاری برخوردار هستند، زیرا امضای صادرکننده چک به عنوان یکی از مهمترین عناصر اعتبار و قابلیت اجرایی چک محسوب می‌شود و تصدیق آن از سوی بانک اهمیت زیادی دارد. به این ترتیب، با داشتن این گواهی‌ها، دارنده چک می‌تواند به صورت قانونی و موثر به وصول وجه چک از صادرکننده بپردازد.
۴- دارنده چک می‌تواند ضمن شکایت جزائی نیز وصول وجه چک را از مقامات جزایی مربوطه مطالبه کند. این امر به منظور تأمین حقوق وی به اثبات پرداخت نشده چک و اعمال مسئولیت‌های قانونی بر روی صادرکننده چک است.
ویژگی مهم این رویه این است که رسیدگی به کلیه شکایات و دعاوی جزایی و حقوقی مربوط به چک، از جمله وصول وجه چک، در دادسرا و دادگاه تا خاتمه رسیدگی، فوری و خارج از نوبت خواهد بود. این برنامه‌ریزی شده تا مسائل مربوط به چک به سرعت و به صورت اولویتی و در کمترین زمان ممکن رسیدگی شود و حقوق دارندگان چک تأمین شود.
صدور چک به وکالت یا نمایندگی
ماده ۱۹ قانون چک وظایف و مسئولیت‌هایی را برای صادرکننده چک و صاحب امضا (که معمولاً وکیل یا نماینده‌ای از طرف صاحب حساب است) تعیین می‌کند. طبق این ماده، اگر چک توسط وکیل یا نماینده از طرف صاحب حساب صادر شده باشد، هر دو نفر، یعنی صادرکننده چک و وکیل یا نماینده، به طور همزمان مسئول پرداخت وجه چک هستند. اجرا و حکم ضرر و زیان بر اساس تضامن علیه هر دو نفر، صادر می‌شود.
همچنین، ماده ۱۹ بیان می‌کند که امضاکننده چک مسئولیت کیفری خواهد داشت، مگر اینکه بتواند ثابت کند که عدم پرداخت مستند به عمل صاحب حساب یا وکیل یا نماینده بعدی او است. در این صورت، کسی که موجب عدم پرداخت شده است از نظر کیفری مسئول خواهد بود.
در پایان، مسئولیت مدنی پشت نویسان چک نیز مطابق با قوانین و مقررات مربوط، باقی می‌ماند و این ماده آن را تأیید می‌کند.
(حرفه ای ترین وکیل کیفری در ایران ۰۹۱۵۳۱۰۴۰۰۴)
شماره تماس موسسه حقوقی حق جویان : ۰۹۱۵۳۱۰۴۰۰۴