موارد سقوط حق حبس زن
استفاده از حق حبس در قانون حاکم بر ازدواج و اختلافات زناشویی یک مفهوم حقوقی است که به ویژه در برخی از حالات اختلافی میان زوجین مطرح می‌شود. این حق به زناشویی معتبر زوجین تأثیر می‌گذارد و شامل موارد زیر می‌شود:
- مهریه: اگر در موعد عقد ازدواج توافق شده باشد که مرد به زن مهریه پرداخت کند و این مبلغ هنوز پرداخت نشده باشد، زن حق دارد تا زمانیکه مهریه به او داده نشده، از ایفای وظایف زناشویی نگهداری کند.
- ایفای وظایف زناشویی: اگر شوهر وظایف زناشویی خود را نداشته باشد (مانند نگهداری و معاشرت مناسب با همسر)، زن ممکن است از حق حبس استفاده کند تا شوهر به این وظایف خود عمل کند.
- شرایط قانونی: برای استفاده از حق حبس، باید شرایط مشخصی در قانون مدنی یا قوانین مشابه موجود باشند. این شرایط ممکن است متغیر باشند و بستگی به تشریفات حقوقی هر کشور دارد.
سقوط حق حبس زوجه
در قوانین مختلف و بسته به محل و شرایط مختلف، زن می‌تواند تا زمانی که مهریه به او تسلیم نشده است، از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند. این حق به زن در برخی حقوق تدابیر اصلاحی و توانمندسازی اعطا می‌شود تا از تمکین در برابر شوهرش خودداری کند. این امر به نوعی به زن اجازه می‌دهد تا از ایفای وظایف زناشویی خود منع شود تا زمانی که مهریه به او داده نشود.
دو مورد که ممکن است باعث ساقط شدن حق حبس زن شوند، عبارتند از:
- وجود مهریه: مهریه باید حال باشد و به زن تسلیم شده باشد. این به معنای آن است که مبلغ مهریه توسط شوهر پرداخت شده و یا به زن تسلیم شده باشد.
- عدم تمکین قبلی: اگر زن قبلاً از حق حبس استفاده کرده و تمکین کرده باشد، بعداً از ایفای وظایف خود امتناع کردن دیگر ممکن نیست. این به معنای این است که اگر زن در یک زمان قبلی از این حقوق استفاده کرده باشد و مثلاً مهریه را دریافت کرده باشد، سپس نمی‌تواند مجدداً از حق حبس استفاده کند.
موارد سقوط حق حبس زن در قانون مدنی
موارد سقوط حق حبس زن در قانون مدنی به وضوح بیان شده‌اند. بر این اساس:
تعیین مهلت برای پرداخت مهریه:
یکی از شرایط استفاده زن از حق حبس در انتهای ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی به چنین شکل پیش‌بینی شده است: “مشروط بر اینکه مهر او حال باشد”. لذا در موردی که برای پرداخت مهر مهلتی معین شده باشد، در این حالت زن پذیرفته است که مهریه پس از گذشت آن مهلت به وی داده شود. این به معنای این است که از حق حبس خود گذشته است. همچنین، گذشت مهلتی که برای پرداخت مهریه تعیین شده است نیز سبب نمی‌شود که مهریه حال شده باشد و بتوان با استناد به آن از حق حبس استفاده کرد.
پرسش مهمی که در این خصوص بوجود می‌آید این است که آیا عند الاستطاعه بودن مهریه نیز سبب می‌شود که زن نتواند از حق حبسش استفاده کند؟ در این رابطه میان حقوقدانان و در رویه قضایی اختلاف نظر وجود دارد. اما به طور کلی، در صورتی که مهریه عند الاستطاعه باشد و زن بتواند از شوهرش اموالی را معرفی کند، همچنان می‌تواند از حق حبسش استفاده کند. اما اگر قادر به این کار نباشد، عند الاستطاعه بودن مهریه مانع استفاده از حق حبس خواهد بود.
ایفای وظایف زناشویی از طرف زن:
بر اساس ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی، اگر زن قبل از دریافت مهر به اختیار خود به ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد اقدام نمود، دیگر نمی‌تواند از حق حبس استفاده کند. نکته‌ای که در این خصوص حایز اهمیت است، آن است که در عمل، تمکین عام در برابر شوهر سبب از بین رفتن حق حبس زن نمی‌شود. بلکه تنها تمکین خاص یعنی رابطه زناشویی میان زن و مرد سبب از بین رفتن حق حبس می‌شود.