پرداخت دیه توسط بیت المال
دیه چیست و بیت المال در چه شرایطی پرداخت می شود؟
دیه یکی از جرائم مالی است که در موارد غیر قصاص مرتکب یا عاقله یا بیت المعال در جرایم عمدی یا غیرعمدی پرداخت می کند. طبق ماده ۴۵۲ قانون مجازات اسلامی دیه حق شخصی مجنی علیه یا اولیای دم است. از منظر حقوقی، اقدامات و احکام تحمیلی بر مسئولیت مدنی یا پرداخت های بیمه ای. همانطور که اشاره شد، تکلیف پرداخت دیه بر عهده متخلف یا عاقله یا بیت المال است.
موارد پرداخت وجه دیه از بیت المال چیست؟
برخی از مهمترین موارد پرداخت بیت المال به شرح زیر است.
در مواردی که دیه باید توسط عاقله پرداخت شود، در صورتی که فرد عاقله نداشته باشد یا عاقله به دلیل کمبود منابع مالی نتواند در مدت مقرر آن را پرداخت کند، طبق ماده ۴۷۰ قانون مجازات اسلامی از خزانه پرداخت می شود. در این صورت فرقی نمی کند که پرداخت آن جنایت جانی (قتل) باشد یا جنایت عضو
اگر شخصی یکی از اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی باشد و مرتکب جرم خطای محض شود، باید شخصا دیه را بپردازد. در این صورت اگر تمکن مالی برای پرداخت آن نداشته باشد، مهلت معقولی برای پرداخت آن به او داده می شود. چنانچه مرتکب در مدت معقول آن را نپردازد، طبق ماده ۴۷۱ قانون مجازات اسلامی، دولت آن را پرداخت می کند. در نتیجه، یکی دیگر از موارد پرداخت آن توسط بیت المال، خطای محض اقلیت های دینی است.
طبق ماده ۴۷۳ قانون مجازات اسلامی، اگر مأمور قانونی در انجام وظایف قانونی خود طبق مقررات عمل کند و عمل او موجب فوت یا صدمه بدنی کسی شود، دیه باید از خزانه دولت پرداخت شود. بدیهی است در صورت ارتکاب عمد یا غیر عمد ضابط قانونی بر خلاف مقررات قانونی، پرداخت دیه حسب مورد به عهده مرتکب یا شخص خواهد بود.
همچنین طبق ماده ۴۷۳ اگر شخصی با اطلاع و اطلاع از مناطق ممنوعه نظامی و مناطق ممنوعه وارد این اماکن شود طبق مقررات تیراندازی شو د. دیه به عهده مسئول متوفی است. اما در صورت عدم اطلاع متهم از منطقه ممنوعه دیه از بیت المال پرداخت می شود.
سایر موارد پرداخت وجه از بیت المال
به غیر از موارد ذکر شده، برخی دیگر از موارد پرداخت وجه از بیت المال به شرح زیر است:
در جرایم شبه عمد، اگر به دلایلی مانند فوت یا فرار به مجرم دسترسی نداشته باشد، دیه از مال او پرداخت می شود. در این صورت اگر متخلف مالی نداشته باشد یا دارایی او برای پرداخت ان کافی نباشد، دیه از بیت المال پرداخت می شود.
همچنین بر اساس ماده ۴۷۵ قانون مجازات اسلامی، در صورتی که به دلیل فوت یا فرار مجرم، یافتن مجرم ممکن نباشد، در صورت وقوع جرم، دیه از اموال مرتکب جرم پرداخت می شود. . در این صورت اگر مجرم مالی نداشته باشد یا دارایی او برای پرداخت آن کافی نباشد، دیه به بیت المال تعلق می گیرد.
یکی دیگر از موارد پرداخت ، وجود علم به طوراجمالی است. در صورتی که معلوم باشد یکی از دو یا چند نفر معین مرتکب جرم شود، در صورتی که لوث وجود داشته باشد، مقررات قسمامه اجرا می شود. در صورت عدم لوث، دارنده حق می تواند از مدعی علیه تقاضای سوگند کند. در این صورت اگر همه متهمان سوگند یاد کنند، دیه قتل از بیت المال پرداخت می شود. در مورد غیر قتل (مادون نفس) دیه به طور مساوی توسط متهمان پرداخت می شود.
در قتل، اگر قاتل معلوم نباشد و متهم با وجود همه ی احتمال سوگند یاد کند و قسم بخورد، دیه از بیت المال پرداخت می شود. علاوه بر این، جز در موارد لوث، اگر نوبت به ادای سوگند به متهم برسد و سوگند یاد کند که قتل را مرتکب نشده است، دیه از بیت المال پرداخت می شود.